Από τη μελέτη των στοιχείων της Ελληνικής Αστυνομίας προέκυψε ότι ο συνολικός αριθμός των επιστροφών του 2024 ήταν 5.865 άτομα, ενώ του 2023 ήταν 6.340 άτομα.

Από το σύνολο των επιστροφών, οι αναγκαστικές ήταν 2.550 (ποσοστό 43,5%), οι εθελούσιες μέσω Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης (ΔΟΜ) ήταν 2.371 (ποσοστό 40,4%) και οι οικειοθελείς 944 (ποσοστό 16,1%). Ο αριθμός των αναγκαστικών επιστροφών εμφάνισε μικρή μείωση (ποσοστό 7%), καθώς το 2023 είχαν υλοποιηθεί 2.892, και παράλληλα σημειώθηκε μείωση στις εθελούσιες επιστροφές (ποσοστό 12%) και αύξηση στις οικειοθελείς (ποσοστό 28%).

Σε ό.τι αφορά τις αναγκαστικές επιστροφές, με εξαίρεση το έτος 2023, όπου υπήρξε αύξηση κατά μόλις 4,6%, την τελευταία πενταετία σημειώνεται μείωση στους αριθμούς. Στις αναγκαστικές επιστροφές συμπεριλαμβάνονται οι απελάσεις και οι επανεισδοχές (αναγκαστικές επιστροφές) βάσει διμερών συμφωνιών µε όμορες χώρες. Αναφορικά με τις εθνικότητες:

• Στο σύνολο των 5.865 επιστροφών (αναγκαστικές, εθελούσιες και οικειοθελείς), το 38% αφορούσε πολίτες Γεωργίας, το 35% πολίτες Αλβανίας, το 6,6% πολίτες Πακιστάν και το 2,1% πολίτες Μπαγκλαντές.
• Στο σύνολο των 2.550 αναγκαστικών επιστροφών, οι 1.657 (ποσοστό 65%) αφορούσαν πολίτες Αλβανίας, οι 194 (ποσοστό 7,6%) πολίτες Γεωργίας, οι 212 (ποσοστό 8,3%) πολίτες Πακιστάν και οι 26 (ποσοστό 1%) πολίτες Μπαγκλαντές, χώρες στις οποίες πραγματοποιούνται αεροπορικές επιχειρήσεις επιστροφών. Σε αυτά τα ποσοστά προστίθενται και 204 (ποσοστό 8%) που αφορούσαν επιστροφές βάσει της απλουστευμένης διαδικασίας επανεισδοχής από τα βόρεια σύνορα της χώρας (Αλβανία).
• Στο σύνολο των 2.371 εθελούσιων επιστροφών μέσω ΔΟΜ, οι 1.883 (ποσοστό 79,4%) αφορούσαν πολίτες Γεωργίας, οι 79 (ποσοστό 3,3%) πολίτες Πακιστάν και οι 67 (ποσοστό 2,9%) πολίτες Ιράκ.
• Στο σύνολο των 944 οικειοθελών αναχωρήσεων, οι 444 (ποσοστό 47%) αφορούσαν πολίτες Αλβανίας, οι 103 (ποσοστό 10,9%) πολίτες Γεωργίας και οι 100 (ποσοστό 10,5%) πολίτες Πακιστάν.

Η διαφορά

Να σημειωθεί ότι η διαφορά ανάμεσα στους οικειοθελώς επιστρεφόμενους αλλοδαπούς και τις εθελούσιες επιστροφές, σχετίζεται κυρίως με το ποιος οργανώνει και εποπτεύει τη διαδικασία, καθώς και με τη νομική κατάσταση του αλλοδαπού. Αν και οι όροι μοιάζουν, στην πράξη χρησιμοποιούνται σε διαφορετικά πλαίσια.

Συγκεκριμένα, οι οικειοθελώς επιστρεφόμενοι αλλοδαποί δεν έχουν νόμιμα έγγραφα παραμονής ή έχει απορριφθεί το αίτημά τους για άσυλο και επιλέγουν μόνοι τους να επιστρέψουν στη χώρα καταγωγής τους αντί να απελαθούν αναγκαστικά. Η επιστροφή οργανώνεται συνήθως από τις Αρχές (π.χ. ΕΛ.ΑΣ. σε συνεργασία με τη FRONTEX).

Από την άλλη, η εθελούσια επιστροφή αφορά τη συνειδητή και ανεμπόδιστη απόφαση του μετανάστη να επιστρέψει και μπορούν να συμμετάσχουν και αιτούντες άσυλο ή άτομα με προσωρινό καθεστώς, όχι μόνο παράτυποι μετανάστες.

ΑΥΞΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ

Σε επίπεδο Ε.Ε., σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, το τρίτο τρίμηνο του 2024, επιστράφηκαν σε τρίτες χώρες 28.630 άτομα, που αντιστοιχεί σε αύξηση 24,3% σε σύγκριση με το τρίτο τρίμηνο του 2023, ενώ εκδόθηκαν 124.935 αποφάσεις επιστροφής, που αντιστοιχεί σε αύξηση 16,3% σε σύγκριση με το τρίτο τρίμηνο του 2023. Σχετικά με την εθνικότητα, το μεγαλύτερο ποσοστό επιστρεφόμενων ήταν πολίτες Γεωργίας, Τουρκίας, Αλβανίας, Μαρόκου και Μολδαβίας. Στην ειδική έκθεσή του, ο Συνήγορος αναφέρει ότι «ελλείψεις εξακολουθούν να διαπιστώνονται στη διαθέσιμη υποδομή (λ.χ. συνθήκες κράτησης σε ΠΡΟΚΕΚΑ και Α.Τ., χρήση ακατάλληλων οχηματαγωγών μέσων για χερσαίες επιχειρήσεις απομάκρυνσης), καθώς και σε κρίσιμες υπηρεσίες, με κυριότερες την ανεπάρκεια, ενίοτε και απουσία, υπηρεσιών διερμηνείας σε όλα τα στάδια της διαδικασίας απομάκρυνσης, καθώς και ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης».