Από τη βαθύτερη χαράδρα του κόσμου, στον Βίκο, μέχρι το ξακουστό φαράγγι της Σαμαριάς, κάθε διαδρομή αποτελεί μια εμπειρία γεμάτη εικόνες, ήχους και προκλήσεις.

Oμως, δεν είναι όλα τα φαράγγια ίδια. Aλλα είναι εύκολα και οργανωμένα, ενώ άλλα απαιτούν εμπειρία και μεγάλη προσοχή, κάτι που δεν υπήρχε στην περίπτωση του 4χρονου παιδιού, το οποίο, σύμφωνα με όσα έχουν γίνει γνωστά, γλίστρησε και έπεσε από ύψος 25 μέτρων. Τα ερωτήματα που εγείρονται μετά το δυστύχημα είναι κατά πόσο είναι ασφαλής η πρόσβαση στους καταρράκτες της Νέδας, αλλά και κατά πόσο υπάρχει επαρκής ενημέρωση για την επικινδυνότητα, ειδικά των μονοπατιών και των φαραγγιών.

«Ιδιαίτερο ανάγλυφο»

«Η Ελλάδα είναι μια ορεινή χώρα με ιδιαίτερο ανάγλυφο και υπάρχουν και τα μονοπάτια που τα περπατάνε οι παππούδες μας και μονοπάτια από την αρχαιότητα. Οπότε, είναι πολύ δύσκολο να προβλέψει κανείς τους κινδύνους που ελλοχεύουν. Οπότε, εδώ για εμένα είναι το αίσθημα της προσωπικής ευθύνης, γιατί δεν είναι σαν τα ευρωπαϊκά μονοπάτια που είναι σηματοδοτούμενα, πιστοποιημένα με πρώτες βοήθειες, γιατί η πεζοπορία είναι μια δραστηριότητα σε μη ελεγχόμενες καιρικές συνθήκες, για παράδειγμα, οπότε, έχει έναν βαθμό επικινδυνότητας. Ετσι, η επικινδυνότητα για εμένα αυξάνεται ή μειώνεται ανάλογα με το πόσο καλά ξέρουμε το μονοπάτι και τη διαδρομή. Δηλαδή, την εμπειρία που έχει ο καθένας από εμάς και, κυρίως, αν έχουμε τον κατάλληλο εξοπλισμό, όπως παπούτσια, μπαστούνια, καπέλα, γιατί στα νησιά ειδικά έχουμε μάθει για πολλούς τουρίστες που έπαθαν ηλίαση και χάθηκαν. Αυτό δεν οφείλεται στην επικινδυνότητα του μονοπατιού αλλά στην ελλιπή ενημέρωση και γι’ αυτό λέω ότι υπάρχει το αίσθημα της προσωπικής ευθύνης», ανέφερε στον «Ε.Τ.» της Κυριακής ο Κωνσταντίνος Κωνσταντόπουλος, πρόεδρος του Ορειβατικού Συλλόγου Καλαμάτας, ο οποίος έχει περπατήσει πάρα πολλές φορές στη διαδρομή όπου συνέβη το δυστύχημα με τον 4χρονο στους καταρράκτες της Νέδας.

Ευθύνη

Για τους τουρίστες που έρχονται κάθε χρόνο και ζητούν πεζοπορία σε μονοπάτια, μεγάλη ευθύνη φέρει και ο οδηγός. Ο πρόεδρος του Φυσιολατρικού Ομίλου Πειραιώς, από τους ιστορικότερους συλλόγους στη χώρα, Αναστάσιος Αναστασιάδης, ανέφερε σχετικά στον «Ε.Τ.» της Κυριακής: «Ο οδηγός είναι εκείνος που πρέπει να κρίνει για το ποια άτομα πρέπει να έρθουν σε μια πεζοπορία και, φυσικά, εάν θα μπορεί ένα παιδί να αντεπεξέλθει. Για παράδειγμα, στη Νέδα το μονοπάτι για έναν ορειβάτη είναι πανεύκολο, για ένα παιδί όμως είναι πολύ δύσκολο και το δυστύχημα που έγινε οφείλεται στην ολισθηρότητα του μονοπατιού, κάτι που έπρεπε να γνωρίζει ο οδηγός. Επίσης, πολύ σημαντικός είναι ο εξοπλισμός. Βλέπω τουρίστες κάθε χρόνο που έρχονται στον Ολυμπο και πηγαίνουν με πέδιλα και αθλητικά παπούτσια, αυτό είναι ανεπίτρεπτο. Δεν φταίει, λοιπόν, το μονοπάτι».

Σύμφωνα με τον κ. Αναστασιάδη, οι οδηγοί είναι εκείνοι που πρέπει να κρίνουν ποιος θα έρθει σε μια διαδρομή και ποιος θα είναι ο κατάλληλος εξοπλισμός που θα πρέπει να έχουν οι συμμετέχοντες.

«Ο βαθμός δυσκολίας και επικινδυνότητας ενός μονοπατιού εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Πρώτον, σημαντικό ρόλο παίζουν η υψομετρική διαφορά και το συνολικό μήκος της διαδρομής, καθώς όσο μεγαλύτερη είναι η ανάβαση τόσο μεγαλύτερες είναι οι φυσικές απαιτήσεις. Δεύτερον, η έκθεση του μονοπατιού και ο βαθμός τεχνικότητας, όπως η ανάγκη για χρήση χεριών σε απότομα περάσματα, αυξάνουν σημαντικά τον κίνδυνο. Τρίτος παράγοντας είναι οι καιρικές συνθήκες, οι οποίες στα ελληνικά βουνά μπορεί να αλλάξουν ξαφνικά, καθιστώντας ακόμα και απλά μονοπάτια επικίνδυνα», επεσήμανε ο κ. Αναστασιάδης.

ΣΥΓΧΥΣΗ

Η χρηματοδότηση και το «αγκάθι» των αρμοδιοτήτων

Η Ελλάδα διαθέτει ένα από τα πιο πλούσια δίκτυα φαραγγιών και μονοπατιών στην Ευρώπη. Ωστόσο, πίσω από την ομορφιά αυτών των τόπων κρύβεται ένα διαρκές στοίχημα, η ισορροπία μεταξύ αξιοποίησης και προστασίας. Η ευρωπαϊκή χρηματοδότηση αποτελεί βασικό μοχλό για να πετύχει αυτό το στοίχημα. Δήμοι σε Κρήτη, Ηπειρο, Θεσσαλία και Πελοπόννησο υποβάλλουν ολοένα και συχνότερα προτάσεις για έργα που αφορούν τη βελτίωση υποδομών, τη συντήρηση μονοπατιών, τη σήμανση και την προσβασιμότητα, ιδίως σε σημεία που συγκεντρώνουν μεγάλο τουριστικό ενδιαφέρον.

Διαχείριση

Το πρόβλημα, όμως, δεν είναι μόνο η χρηματοδότηση, είναι και η διαχείριση: Ποιος αναλαμβάνει την ευθύνη μετά την ολοκλήρωση του έργου; Ποιος συντηρεί το μονοπάτι, ποιος εκπαιδεύει οδηγούς, ποιος προστατεύει τη χλωρίδα και την πανίδα;

Η απάντηση δεν είναι εύκολη, μιας και, όπως λένε άνθρωποι που γνωρίζουν, σε κάποιο ατύχημα κανείς δεν ξέρει εάν υπεύθυνος είναι ο δήμος, η περιφέρεια ή ακόμη και το δασαρχείο. Η εικόνα είναι πιο ξεκάθαρη όταν υπάρχει κάποιος οργανισμός διαχείρισης, που συνήθως ανήκει στον εκάστοτε δήμο, αλλά σε πολλές διαδρομές αυτό δεν είναι σύνηθες. Ετσι, παρατηρούνται μονοπάτια τα οποία σε δύσκολα περάσματα δεν έχουν σήμανση ούτε προστατευτικά, με αποτέλεσμα η επικινδυνότητα να είναι αυξημένη.

Πάντως, ανάλογα και με το τουριστικό ενδιαφέρον μιας διαδρομής, δήμοι και περιφέρειες σε όλη τη χώρα στρέφονται προς την Ευρωπαϊκή Ενωση, αναζητώντας χρηματοδοτικά εργαλεία για τη συντήρηση, την ανάδειξη και την ασφάλεια των πεζοπορικών διαδρομών. Η Περιφέρεια Κρήτης, για παράδειγμα, έχει εντάξει έργα σηματοδότησης και καθαρισμού μονοπατιών σε περιοχές όπως τα φαράγγια του Ρίχτη και της Ιμπρου. Παράλληλα, στην Ηπειρο, οι Δήμοι Ζαγορίου και Κόνιτσας αναπτύσσουν σχέδια για την ανάδειξη των πεζοπορικών διαδρομών του Βίκου και του Αώου, αξιοποιώντας ευρωπαϊκές και εθνικές πηγές χρηματοδότησης.