“Σας ανακοινώνω ότι πριν το τέλος Νοεμβρίου θα δημοσιεύσουμε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως τον πλήρη κατάλογο με τα στοιχεία και τα σύμβολα του φρανκισμού προκειμένου να απομακρυνθούν οριστικά από τη χώρα και τους δρόμους μας”, δήλωσε ο Σάντσεθ απευθυνόμενος στους βουλευτές. Η ημερομηνία της ανακοίνωσης συμπίπτει με την 50ή επέτειο της 20ής Νοεμβρίου και στοχεύει στην τυπική καταγραφή των στοιχείων που θα αφαιρεθούν.

Η απόφαση εντάσσεται σε ένα μακροχρόνιο νομικό και πολιτικό πλαίσιο: ο νόμος περί «ιστορικής μνήμης» του 2007 ξεκίνησε την απομάκρυνση επιδοκιμαστικών συμβόλων, ενώ οι ενέργειες του 2018 (αφαίρεση των λειψάνων του Φράνκο από το μαυσωλείο «Βάγιε ντε λος Καΐδος») και ο νόμος για «τη δημοκρατική μνήμη» του 2022 εδραίωσαν μηχανισμούς καταγραφής θυμάτων, ακύρωσης καθεστωτικών καταδικών και πίεσης προς τοπικές αρχές. Παρά την πρόοδο, χιλιάδες αγάλματα, εμβλήματα και ονόματα δρόμων παραμένουν· χαρακτηριστικό παράδειγμα η «Αψίδα της Νίκης» στη δυτική είσοδο της Μαδρίτης και το προβαλλόμενο μπέρδεμα με ονόματα δρόμων όπως στην περίπτωση της δημαρχίας της Σανταντέρ που αναγκάστηκε να αλλάξει 18 ονόματα.

Σε πολιτικό επίπεδο η πρωτοβουλία αναμένεται να προκαλέσει αντιπαραθέσεις: η αριστερή κυβέρνηση προωθεί την τυπικοποίηση και την εφαρμογή των νόμων μνήμης, ενώ η δεξιά και οι νοσταλγοί του Φράνκο αντιτίθενται σθεναρά. Η δημοσίευση του καταλόγου στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως θα λειτουργήσει ως νομική βάση για τις αφαίρεσεις, αλλά η επιβολή τους θα απαιτήσει συντονισμό με τις τοπικές αυτοδιοικήσεις και πιθανώς δικαστικές διευθετήσεις.