Η Catherine Corless, τοπική ιστορικός που πρώτη αποκάλυψε το τραγικό παρελθόν του ιδρύματος που διοικείτο από μοναχές του Τάγματος Bon Secours, εντόπισε τα ονόματα 796 βρεφών που πιστεύεται ότι θάφτηκαν εκεί χωρίς επίσημα αρχεία ταφής, από το 1925 έως το 1961 — ορισμένα μάλιστα σε παροπλισμένη υπόγεια δεξαμενή λυμάτων.

Τη Δευτέρα, τα συνεργεία άρχισαν να περιφράσσουν την περιοχή, η οποία σήμερα βρίσκεται μέσα σε κατοικημένο συγκρότημα, ενόψει της μεγάλης ανασκαφής που ξεκινά στις 14 Ιουλίου. Η Corless δήλωσε στο AFP:

«Υπάρχουν τόσα μωρά, παιδιά, που απλώς τα πέταξαν εδώ».

Το έργο της Corless οδήγησε στη δημιουργία επίσημης ερευνητικής επιτροπής για τα ιδρύματα αυτά, στα οποία για δεκαετίες στέλνονταν νεαρές ανύπαντρες γυναίκες για να γεννήσουν μακριά από τα νοσοκομεία ή το σπίτι τους. Τα ιδρύματα λειτουργούσαν και ως ορφανοτροφεία και πρακτορεία υιοθεσιών, και διοικούνταν από θρησκευτικά τάγματα με κρατική ανοχή, σε ένα πλαίσιο που χαρακτηριζόταν από στέρηση, μισογυνισμό, στίγμα και υψηλά ποσοστά θνησιμότητας βρεφών.

Η κυβέρνηση της Ιρλανδίας προχώρησε σε επίσημη κρατική απολογία το 2021, μετά τη δημοσιοποίηση της σχετικής έκθεσης.

Η προεργασία θα διαρκέσει περίπου τέσσερις εβδομάδες, ενώ το έργο αναμένεται να είναι ιδιαίτερα περίπλοκο, αφού ο χώρος χρησιμοποιήθηκε και ως πτωχοκομείο τον 19ο αιώνα, με πιθανούς τάφους και από τον Μεγάλο Λιμό της Ιρλανδίας.

Ο Daniel MacSweeney, επικεφαλής της επιχείρησης, δήλωσε στο RTÉ:

«Είναι μια εξαιρετικά σύνθετη πρόκληση, λόγω του μεγέθους του χώρου και του γεγονότος ότι μιλάμε για λείψανα βρεφών, τα οποία, τουλάχιστον στην περίπτωση του κήπου μνήμης, είναι ανάμεικτα (co-mingled)».

Η ύπαρξη των μητρικών αυτών ιδρυμάτων έχει χαρακτηριστεί ως σκοτεινή κηλίδα στην ιρλανδική κοινωνία. Το 2017, ο τότε πρωθυπουργός Enda Kenny περιέγραψε το ίδρυμα του Tuam ως «θάλαμο φρίκης».

Μιλώντας στο ιρλανδικό κοινοβούλιο (Dáil), είπε:

«Καμία μοναχή δεν μπήκε στα σπίτια μας για να απαγάγει τα παιδιά μας. Εμείς τα παραδώσαμε, γιατί πείσαμε τους εαυτούς μας ότι ήταν καλύτερα να τα φροντίσουν οι μοναχές. Τα παραδώσαμε ίσως για να τα προστατεύσουμε από τη βαρβαρότητα του κουτσομπολιού, από τις υπαινικτικές ματιές και τα πονηρά αγγίγματα εκείνων που δήθεν ήταν πιο ηθικοί. Τα παραδώσαμε εξαιτίας της διεστραμμένης, σχεδόν νοσηρής σχέσης μας με την “ευπρέπεια”.»