Ενώ ο πόλεμος στην Ουκρανία παραμένει θέμα φυσικής επιβίωσης, ο κόσμος «διαβάζει» τη συγκεκριμένη σύγκρουση όλο και περισσότερο ως καταλύτη μιας γεωπολιτικής επανευθυγράμμισης. Τα κράτη υπερασπίζονται την κυριαρχία τους, τηρούν το διεθνές δίκαιο και διατηρούν την οικονομική σταθερότητά τους. Ενα από τα πιο σαφή μηνύματα αυτής της παγκόσμιας μετατόπισης δεν προήλθε από την Ουάσιγκτον ή τις Βρυξέλλες, αλλά από την Κίνα.

Δημοσίευμα

Στις 15 Δεκεμβρίου 2025, ο Λίου Σενσέν, αναλυτής με έδρα τη Σαγκάη, δημοσίευσε ένα άρθρο για το «NetEase», μία από τις βασικές πλατφόρμες πληροφοριών της Κίνας. Ο συγγραφέας αναλύει τον τρόπο με τον οποίο οι ρωσικές αναταράξεις δημιουργούν κενό, ανοίγοντας χώρο για τους στρατηγικούς ελιγμούς του Πεκίνου.

Ο Λίου Σενσέν γίνεται αμέσως σαφής: «Η Απω Ανατολή της Ρωσίας καλύπτει σχεδόν 7 εκατ. τετραγωνικά χλμ., σχεδόν το 40% της επικράτειας της χώρας, αλλά ο πληθυσμός είναι κάτω των 8 εκατ. και συρρικνώνεται. Η περιοχή είναι τεράστια αλλά αραιοκατοικημένη και ο πόλεμος κατά της Ουκρανίας έχει εμβαθύνει μόνο τη δημογραφική κρίση. Μονάδες έτοιμες για μάχη έχουν σταλεί δυτικά και η στρατιωτική παρουσία στην Απω Ανατολή έχει μειωθεί στο ελάχιστο». Ο Λίου προειδοποιεί: «Αν η Ρωσία βιώσει ποτέ μια εσωτερική ρήξη, αυτή η στρατηγική περιοχή θα τεθεί σε κίνδυνο».

Η αντίθεση με τα βορειοανατολικά της Κίνας είναι έντονη: πέρα από τα σύνορα, πάνω από 100 εκατ. άνθρωποι ζουν σε μια περιοχή με ανεπτυγμένες υποδομές και ισχυρή οικονομία, υπογραμμίζοντας τις τεράστιες διαφορές στην κινητικότητα, την προσαρμοστικότητα και το ανθρώπινο κεφάλαιο. Ο Λίου υπενθυμίζει στους αναγνώστες ότι τον 19ο αιώνα, τα εδάφη ενσωματώθηκαν σε αυτοκρατορίες μέσω εξαναγκασμού και άδικων συνθηκών, οι οποίες ενίσχυσαν τον έλεγχο αλλά άφηναν τις περιοχές ευάλωτες εάν η κεντρική εξουσία αποδυναμωνόταν.

Τονίζει τη στρατηγική σημασία: «Αυτή η έκταση των 7 εκατ. τετραγωνικών χλμ. δεν μπορεί να χαθεί σε καμία περίπτωση». Η Κίνα θεωρεί την περιοχή όχι μόνο ως οικονομικό πόρο αλλά ως πολιτική αρένα για την επέκταση της επιρροής της. «Οι ΗΠΑ και η Ιαπωνία παρακολουθούν στενά την Απω Ανατολή της Ρωσίας. Η Κίνα πρέπει να προετοιμαστεί για το χειρότερο», προειδοποιεί. Ο Λίου επισημαίνει το ενεργό ενδιαφέρον της Ουάσιγκτον και του Τόκιο, γεγονός που αναγκάζει το Πεκίνο να εδραιώσει την παρουσία του και τον οικονομικό έλεγχο χρησιμοποιώντας έργα ενέργειας και υποδομών ως εργαλεία επιρροής.

Ο Λιου τονίζει: «Ο έλεγχος των ροών, των υποδομών και των αγορών είναι πιο σημαντικός από την επίσημη κυριαρχία». Η Κίνα ενσωματώνει συστηματικά την περιοχή στη στρατηγική της: το ένα τρίτο των αποθεμάτων άνθρακα και νερού της Ρωσίας, το 30% των δασικών πόρων της, μαζί με τον χρυσό, τα διαμάντια, την πλατίνα, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο μεταφέρονται στην οικονομική και στρατηγική λογική του Πεκίνου. Η Γιακουτία παράγει το 25% των διαμαντιών του κόσμου και το κοίτασμα φυσικού αερίου Kοβίκτα περιέχει 1,8 τρισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου.

Η Κίνα υπογράφει μακροπρόθεσμες συμβάσεις και κατασκευάζει υποδομές: ο αγωγός Power of Siberia παραδίδει έως και 380 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως και ένα μνημόνιο που υπογράφηκε το 2025 περιγράφει την κατασκευή του Power of Siberia 2, που προβλέπεται να παραδίνει 50 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως μέσω της Μογγολίας.

Η πραγματική εφαρμογή εξαρτάται από εμπορικές συμφωνίες, χρηματοδότηση και κατασκευή, με τον εφοδιασμό να ξεκινά ρεαλιστικά όχι νωρίτερα από το 2030-31. Ο Λίου τονίζει ότι η Κίνα διατηρεί την ευελιξία και τον έλεγχο των βασικών πόρων: «Σήμερα η Κίνα έχει επαρκή οικονομικά και στρατηγικά περιουσιακά στοιχεία για να εδραιώσει τη θέση της σε αυτό το έδαφος. Ο έλεγχος των βασικών πόρων είναι πιο σημαντικός από την ονομαστική κατάσταση».

Οι επενδύσεις σε υποδομές υπερβαίνουν την ενέργεια: η Κίνα επενδύει ενεργά σε δρόμους, γέφυρες, λιμάνια και τοπικές επιχειρήσεις, παρέχοντας τεχνολογία, θέσεις εργασίας και ευρύτερη χρήση του γιουάν. Αυτό δημιουργεί de facto έλεγχο στην περιφερειακή οικονομία, ένα βασικό μέσο πολιτικής επιρροής χωρίς επίσημη προσάρτηση.

Είναι επίσης ζωτικής σημασίας να κατανοήσουμε ότι η Κίνα χρησιμοποιεί ήδη τη Ρωσία ως πληρεξούσιο. Παράλληλα, εκσυγχρονίζει το στρατιωτικό δυναμικό της και αυξάνει σταδιακά την πολιτική και οικονομική παρουσία της εντός της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Ο έλεγχος των πόρων και των υποδομών επεκτείνεται αθόρυβα.

ΣΕΝΑΡΙΑ ΔΙΑΣΠΑΣΗΣ

Ο χάρτης με την αχίλλειο πτέρνα του Κρεμλίνου

Το σημερινό καθεστώς και η κληρονομημένη αυτοκρατορική λογική δεν αφήνουν περιθώρια εκδημοκρατισμού της Ρωσικής Ομοσπονδίας ή βιώσιμης οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης των περιοχών της. Επικεντρώνεται όχι στην ανάπτυξη, αλλά στη διατήρηση του ελέγχου, που καταδικάζει την περιφέρεια σε υποβάθμιση, εξάρτηση και αύξηση των εσωτερικών εντάσεων.

Σε αυτό το πλαίσιο, ο περίφημος χάρτης Μπουντάνοφ (αρχηγού της ουκρανικής στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών) παίρνει νέο νόημα. Απορρίφθηκε ως μιμίδιο ή τρολάρισμα, αλλά δεν είναι φαντασιώσεις.

Ο χάρτης απεικονίζει την εσωτερική δομή της Ρωσικής Αυτοκρατορίας, που δείχνει ότι αποτελείται από διαφορετικές περιοχές με διακριτά οικονομικά, εθνοτικά και ιστορικά χαρακτηριστικά. Υπογραμμίζει πού το Κρεμλίνο έχει δύναμη καθώς και ποιες περιοχές είναι αδύναμες και ευάλωτες στην αποσταθεροποίηση εάν η κεντρική εξουσία τρωθεί.

Ουσιαστικά, ο χάρτης οπτικοποιεί σημεία έντασης και πιθανής αποσύνθεσης: περιοχές όπου θα μπορούσαν να προκύψουν συγκρούσεις, εμφύλιοι πόλεμοι, τοπικός αυτονομισμός ή άλλες κρίσεις. Με άλλα λόγια, η Ρωσική Ομοσπονδία ενώνεται μόνο μέσω της συγκεντρωτικής δύναμης του Κρεμλίνου, η οποία είναι σοβαρά τεταμένη από τον πόλεμο στην Ουκρανία, καθώς το εγκληματικό καθεστώς του Κρεμλίνου έχει εκτρέψει όλους τους πόρους στην επίτευξη των λεγόμενων στόχων της «ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης».

Είναι θέμα χρόνου και μορφής: εμφύλιοι πόλεμοι, εσωτερικές συγκρούσεις στην περιφέρεια και πραξικοπήματα του παλατιού στο Κρεμλίνο θα μπορούσαν να προκαλέσουν αλυσιδωτή αντίδραση αποσύνθεσης ανά πάσα στιγμή. Σε αυτό το πλαίσιο, οι προσπάθειες των ΗΠΑ να διαχειριστούν την περιοχή προς το συμφέρον τους μέσω εδαφικών παραχωρήσεων ή θυσιάζοντας ουσιαστικά την κυριαρχία της Ουκρανίας φαίνονται επικίνδυνες, παραληρηματικές και αιματηρές. Η συνέχιση μιας τέτοιας πολιτικής θα αποδυνάμωνε μόνο τη θέση της Δύσης και θα αύξανε τις υπάρχουσες απειλές στην Ευρώπη.

Η Δύση πρέπει να λάβει μέτρα

Για τη Δύση, μια διορατική προσέγγιση είναι κρίσιμη. Η ψευδαίσθηση ότι το πρόβλημα μπορεί να «περιμένει» ή να αντιμετωπιστεί μέσω παραχωρήσεων από την Ουκρανία φέρνει μόνο πιο κοντά το σενάριο της παγκόσμιας αστάθειας. Η υποστήριξη της Ουκρανίας, η προετοιμασία για πιθανά σενάρια κατακερματισμού της Ρωσικής Ομοσπονδίας και ο συντονισμός των ενεργειών με τους συμμάχους στην περιοχή δεν αφορά την ηθική ή την καλή θέληση. Πρόκειται για τη μακροπρόθεσμη ασφάλεια της Ευρώπης, τη διατλαντική συμμαχία και την ικανότητα των ΗΠΑ και της Ε.Ε. να αντιμετωπίσουν τις μονοπωλιακές φιλοδοξίες του Πεκίνου σε μια περιοχή κρίσιμη για την παγκόσμια σταθερότητα.