Η Αυστραλία θέσπισε την πρώτη παγκοσμίως απαγόρευση των social media για χρήστες κάτω των 16 ετών, με αποτέλεσμα εκατομμύρια παιδιά και έφηβοι να χάσουν την πρόσβαση στους λογαριασμούς τους.

Το Facebook, το Instagram, το Threads, το X, το YouTube, το Snapchat, το Reddit, το Kick, το Twitch και το TikTok αναμένεται να έχουν λάβει μέτρα από την Τετάρτη (10/12) για να καταργήσουν τους λογαριασμούς χρηστών κάτω των 16 ετών στην Αυστραλία και να εμποδίσουν τους εφήβους να δημιουργήσουν νέους λογαριασμούς.

Οι πλατφόρμες που δεν συμμορφώνονται κινδυνεύουν με πρόστιμα έως και 49,5 εκατομμύρια δολάρια.

Για την εργατική κυβέρνηση της Αυστραλίας, η απαγόρευση αποτελεί μια πολιτική νίκη που κερδίζει διεθνή προσοχή και την τοποθετεί στην πρώτη γραμμή της παγκόσμιας τάσης για τον περιορισμό της εμβέλειας και της επιρροής των πλατφορμών κοινωνικών μέσων.

«Η Αυστραλία πρωτοστατεί σε παγκόσμιο επίπεδο. Η Αυστραλία ανταποκρίνεται σε ένα παγκόσμιο ζήτημα», δήλωσε ο πρωθυπουργός Άντονι Αλμπανέζε στο CNN.

«Γνωρίζουμε ότι προκαλείται κοινωνική βλάβη και, ως εκ τούτου, έχουμε την ευθύνη ως κυβέρνηση να ανταποκριθούμε στις εκκλήσεις των γονέων και να ανταποκριθούμε επίσης στην εκστρατεία των νέων που λένε: Αφήστε μας να είμαστε παιδιά».

Υπήρξαν κάποια αρχικά προβλήματα με την εφαρμογή της απαγόρευσης. Σύμφωνα με τον Guardian υπάρχουν αρκετές αναφορές για άτομα κάτω των 16 ετών που πέρασαν τα τεστ επαλήθευσης ηλικίας με αναγνώριση προσώπου, αλλά η κυβέρνηση έχει επισημάνει ότι δεν περιμένει η απαγόρευση να είναι τέλεια από την πρώτη μέρα.

Όλες οι αναφερόμενες πλατφόρμες, εκτός από το X (πρώην Twitter), είχαν επιβεβαιώσει μέχρι την Τρίτη (09/12) ότι θα συμμορφωθούν με την απαγόρευση. Η επίτροπος eSafety, Julie Inman Grant, δήλωσε ότι είχε πρόσφατα συνομιλία με το X σχετικά με τον τρόπο συμμόρφωσής του, αλλά η εταιρεία δεν είχε κοινοποιήσει την πολιτική της στους χρήστες.

Η Bluesky, ανακοίνωσε ότι θα απαγορεύσει επίσης την πρόσβαση σε άτομα κάτω των 16 ετών, παρά το γεγονός ότι η eSafety αξιολόγησε την πλατφόρμα ως «χαμηλού κινδύνου» λόγω του μικρού αριθμού χρηστών της (50.000 στην Αυστραλία).

Τα παιδιά πέρασαν τις τελευταίες εβδομάδες πραγματοποιώντας ελέγχους ηλικίας, ανταλλάσσοντας αριθμούς τηλεφώνου και προετοιμάζοντας την απενεργοποίηση των λογαριασμών τους.

Ο Αυστραλός διευθύνων σύμβουλος και συνιδρυτής της υπηρεσίας επαλήθευσης ηλικίας k-ID, Kieran Donovan, δήλωσε ότι η υπηρεσία του είχε πραγματοποιήσει εκατοντάδες χιλιάδες ελέγχους ηλικίας τις τελευταίες εβδομάδες. Η υπηρεσία k-ID χρησιμοποιούνταν, μεταξύ άλλων, από το Snapchat.

Οι γονείς των παιδιών που επηρεάστηκαν από την απαγόρευση μοιράστηκαν μια σειρά από απόψεις σχετικά με την πολιτική. Ένας γονέας είπε στην εφημερίδα Guardian ότι η 15χρονη κόρη του ήταν «πολύ στεναχωρημένη» επειδή «όλοι οι φίλοι της ηλικίας 14-15 ετών έχουν επαληθευτεί από το Snapchat ότι είναι 18 ετών». Δεδομένου ότι είχε αναγνωριστεί ως κάτω των 16 ετών, φοβούνταν ότι «οι φίλοι της θα συνεχίσουν να χρησιμοποιούν το Snapchat για να επικοινωνούν και να οργανώνουν κοινωνικές εκδηλώσεις και ότι αυτή θα μείνει εκτός».

Γιατί η αυστραλιανή κυβέρνηση απαγορεύει τα social media σε άτομα κάτω των 16 ετών;

Η κυβέρνηση δηλώνει ότι θα μειώσει τις αρνητικές επιπτώσεις των «χαρακτηριστικών σχεδιασμού των μέσων κοινωνικής δικτύωσης που ενθαρρύνουν [τους νέους] να περνούν περισσότερο χρόνο μπροστά στις οθόνες, ενώ παράλληλα προσφέρουν περιεχόμενο που μπορεί να βλάψει την υγεία και την ευημερία τους».

Μια μελέτη νωρίτερα το 2025 διαπίστωσε ότι το 96% των παιδιών ηλικίας 10-15 ετών χρησιμοποιούσαν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ότι επτά στα δέκα από αυτά είχαν εκτεθεί σε επιβλαβές περιεχόμενο. Αυτό περιελάμβανε υλικό που προωθούσε μισογυνισμό και βία, καθώς και περιεχόμενο που προωθούσε διατροφικές διαταραχές και αυτοκτονία.

Ένα στα επτά παιδιά ανέφερε επίσης ότι είχε υποστεί συμπεριφορά τύπου «grooming» από ενήλικες ή μεγαλύτερα παιδιά, ενώ περισσότερα από τα μισά δήλωσαν ότι είχαν πέσει θύματα διαδικτυακού εκφοβισμού.

Το βιβλίο ενός Αμερικανού ακαδημαϊκού έβαλε το θέμα στην ημερήσια διάταξη

Ένας από τους παράγοντες που οδήγησαν στην απαγόρευση στην Αυστραλία ήταν το βιβλίο «The Anxious Generation» (Η ανήσυχη γενιά) του Αμερικανού κοινωνικού ψυχολόγου Jonathan Haidt, που εκδόθηκε τον Μάρτιο του 2024.

Η σύζυγος του πρωθυπουργού της Νότιας Αυστραλίας Πίτερ Μαλινάουσκας διάβαζε το βιβλίο τον περασμένο Απρίλιο και κάθε βράδυ έκανε στον σύζυγό της μια περίληψη του περιεχομένου του.

«Δεν θα ξεχάσω ποτέ εκείνη τη νύχτα, όταν τελείωσε το βιβλίο, γύρισε προς το μέρος μου και μου είπε: Καλύτερα να κάνεις κάτι γι’ αυτό», είπε ο Μαλινάουσκας στην εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στο Σίδνεϊ.

Έτσι, ανέθεσε την εκπόνηση ενός σχεδίου νόμου για πιθανές λύσεις στο κράτος, και η ιδέα εξαπλώθηκε στη γειτονική Νέα Νότια Ουαλία, και στη συνέχεια σε ομοσπονδιακό επίπεδο, με την υποστήριξη εκστρατειών που οργανώθηκαν από γονείς που πενθούσαν, όπως ο Holdsworth.

Το κύριο επιχείρημα του Haidt είναι ότι οι γονείς έχουν υπερπροστατεύσει τα παιδιά τους στον πραγματικό κόσμο, αλλά δεν κατάφεραν να τα προστατεύσουν στο διαδίκτυο, εκθέτοντάς τα σε αρπακτικά, ενώ τα στερούσαν από τις δεξιότητες της πραγματικής ζωής που μαθαίνουν στην παιδική χαρά και που χτίζουν την ανθεκτικότητά τους.

Την παραμονή της απαγόρευσης, ο Αλμπανέζε έστειλε ένα βίντεο μήνυμα απευθείας στους Αυστραλούς εφήβους, προτρέποντάς τους να «ξεκινήσουν ένα νέο άθλημα, να μάθουν ένα νέο μουσικό όργανο ή να διαβάσουν εκείνο το βιβλίο που βρίσκεται στο ράφι τους εδώ και καιρό».

Η έκκλησή του προς τα παιδιά να ανακαλύψουν νέα ενδιαφέροντα βασίζεται σε έρευνες πολλών ειδικών, σύμφωνα με τις οποίες ο υπερβολικός χρόνος που περνούν μπροστά στην οθόνη – και ειδικά ο χρόνος που αφιερώνουν στο scrolling σε feeds – αυξάνει το άγχος, με μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην ψυχική υγεία των νεότερων γενεών.

Ποιες πλατφόρμες social media καλύπτονται από την αυστραλιανή απαγόρευση;

Επί του παρόντος περιλαμβάνονται δέκα πλατφόρμες: Facebook, Instagram, Snapchat, Threads, TikTok, X, YouTube, Reddit και οι πλατφόρμες streaming Kick και Twitch.

Η κυβέρνηση αξιολογεί τις πιθανές ιστοσελίδες με βάση τρία βασικά κριτήρια:

-αν ο μοναδικός ή «σημαντικός σκοπός» της πλατφόρμας είναι να επιτρέπει την online κοινωνική αλληλεπίδραση μεταξύ δύο ή περισσότερων χρηστών
-αν επιτρέπει στους χρήστες να αλληλεπιδρούν με μερικούς ή όλους τους άλλους χρήστες
-αν επιτρέπει στους χρήστες να δημοσιεύουν υλικό

Το YouTube Kids, το Google Classroom και το WhatsApp δεν καλύπτονται, καθώς δεν θεωρείται ότι πληρούν τα κριτήρια αυτά.

Τα άτομα κάτω των 16 ετών θα μπορούν επίσης να συνεχίσουν να βλέπουν το μεγαλύτερο μέρος του περιεχομένου σε διαδικτυακές πλατφόρμες που δεν απαιτούν λογαριασμό.

Οι επικριτές έχουν καλέσει την κυβέρνηση να επεκτείνει την απαγόρευση ώστε να καλύπτει διαδικτυακούς ιστότοπους παιχνιδιών όπως το Roblox και το Discord, οι οποίοι δεν περιλαμβάνονται επί του παρόντος.

Τον Νοέμβριο, το Roblox ανακοίνωσε ότι θα εισαγάγει ελέγχους ηλικίας σε ορισμένες λειτουργίες.

Πώς θα εφαρμοστεί η αυστραλιανή απαγόρευση;

Τα παιδιά και οι γονείς δεν θα τιμωρούνται για παραβίαση της απαγόρευσης.

Αντ’ αυτού, οι εταιρείες social media αντιμετωπίζουν πρόστιμα έως και 49,5 εκατομμύρια δολάρια Αυστραλίας (28 εκατομμύρια ευρώ) για σοβαρές ή επαναλαμβανόμενες παραβιάσεις.

Η κυβέρνηση δηλώνει ότι οι εταιρείες πρέπει να λάβουν «εύλογα μέτρα» για να κρατήσουν τα παιδιά μακριά από τις πλατφόρμες τους και να χρησιμοποιούν πολλαπλές τεχνολογίες επαλήθευσης της ηλικίας.

Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν κυβερνητικές ταυτότητες, αναγνώριση προσώπου ή φωνής ή τη λεγόμενη «επαγωγή ηλικίας», η οποία αναλύει την online συμπεριφορά και τις αλληλεπιδράσεις για να εκτιμήσει την ηλικία ενός ατόμου.

Οι πλατφόρμες δεν μπορούν να βασίζονται στην αυτοπιστοποίηση των χρηστών ή στην εγγύηση των γονέων για τα παιδιά τους.

Η Meta, η οποία είναι ιδιοκτήτρια του Facebook, του Instagram και του Threads, άρχισε να κλείνει λογαριασμούς εφήβων από τις 4 Δεκεμβρίου. Δήλωσε ότι όποιος αποκλειστεί κατά λάθος μπορεί να χρησιμοποιήσει κυβερνητική ταυτότητα ή να προσκομίσει ένα βίντεο selfie για να αποδείξει την ηλικία του.

Το Snapchat δήλωσε ότι οι χρήστες μπορούν να χρησιμοποιήσουν τραπεζικούς λογαριασμούς, ταυτότητα με φωτογραφία ή selfies για επαλήθευση.

Θα λειτουργήσει η απαγόρευση των social media στην Αυστραλία;

Κάποιοι φοβούνται ότι οι τεχνολογίες επαλήθευσης ηλικίας ενδέχεται να αποκλείσουν κατά λάθος ενήλικες, ενώ δεν θα εντοπίζουν τους ανήλικους χρήστες.

Η ίδια η έκθεση της κυβέρνησης διαπίστωσε ότι η τεχνολογία αξιολόγησης προσώπου είναι λιγότερο αξιόπιστη για τους εφήβους.

Έχουν επίσης τεθεί ερωτήματα σχετικά με το ύψος των πιθανών προστίμων.

«Η Meta χρειάζεται περίπου μία ώρα και 52 λεπτά για να πραγματοποιήσει έσοδα 50 εκατομμυρίων δολαρίων Αυστραλίας», δήλωσε ο Stephen Scheeler, πρώην στέλεχος του Facebook στο πρακτορείο ειδήσεων AAP.

Οι επικριτές υποστηρίζουν επίσης ότι το περιορισμένο πεδίο εφαρμογής της απαγόρευσης – ακόμη και αν εφαρμοστεί σωστά – υπονομεύει την ικανότητά της να προστατεύει τα παιδιά.

Οι ιστοσελίδες γνωριμιών εξαιρούνται, μαζί με τις πλατφόρμες τυχερών παιχνιδιών, όπως και τα chatbots τεχνητής νοημοσύνης, τα οποία πρόσφατα έγιναν πρωτοσέλιδο για το ότι φέρονται να ενθαρρύνουν τα παιδιά να αυτοκτονήσουν και να έχουν «αισθησιακές» συνομιλίες με ανηλίκους.

Άλλοι υποστηρίζουν ότι η εκπαίδευση των παιδιών σχετικά με τον τρόπο πλοήγησης στα κοινωνικά μέσα θα ήταν πιο αποτελεσματική.

Μερικοί έφηβοι δήλωσαν στο BBC ότι θα δημιουργούσαν ψεύτικα προφίλ πριν από την προθεσμία – αν και η κυβέρνηση έχει προειδοποιήσει τις εταιρείες κοινωνικών μέσων να εντοπίσουν και να καταργήσουν τέτοιους λογαριασμούς. Άλλοι έχουν μεταβεί σε κοινούς λογαριασμούς με τους γονείς τους.

Οι σχολιαστές προβλέπουν επίσης μια αύξηση στη χρήση VPN – τα οποία κρύβουν την τοποθεσία του χρήστη – όπως συνέβη στο Ηνωμένο Βασίλειο μετά την εφαρμογή των κανόνων ελέγχου ηλικίας εκεί.

Η υπουργός Επικοινωνιών Annika Wells παραδέχτηκε ότι η απαγόρευση μπορεί να μην είναι «τέλεια».

«Θα φαίνεται λίγο ακατάστατη στην πορεία», είπε στις αρχές Νοεμβρίου. «Με τις μεγάλες μεταρρυθμίσεις πάντα έτσι γίνεται».

Επιφυλάξεις για την αποτελεσματικότητα της απαγόρευσης

Ορισμένοι ειδικοί λένε ότι, όσο καλοπροαίρετος και αν είναι, ο νόμος δεν θα αντιμετωπίσει το cyberbullying, ένα ευρύτερο κοινωνικό πρόβλημα που δεν αφορά συγκεκριμένες πλατφόρμες.

«Έχει υπερβολικά υπερεκτιμηθεί», είπε η Tama Leaver, καθηγήτρια Internet Studies στο Curtin University στο Περθ της Δυτικής Αυστραλίας.

«Είναι πρωτοπόρο σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά είναι επίσης πρωτοπόρο επειδή μεγάλο μέρος του κόσμου αναγνωρίζει ότι τα εργαλεία για να γίνει αυτό δεν λειτουργούν ακόμη πραγματικά».

Ειδικοί που εργάζονται στενά με ευάλωτα και απομονωμένα παιδιά προειδοποιούν ότι η αφαίρεση των πλατφορμών κοινωνικών μέσων από αυτά τα παιδιά θα μπορούσε να τα στερήσει από τα δίκτυα υποστήριξης, κάνοντάς τα να αισθάνονται ακόμη πιο απομονωμένα και μόνα.

Παρακολουθούν με προσοχή την αλλαγή – και βρίσκουν νέους τρόπους για να προσεγγίσουν τα παιδιά, είτε προσωπικά, είτε μέσω ομάδων, είτε σε άλλες πλατφόρμες, ώστε να διασφαλίσουν ότι δεν θα γλιστρήσουν από το δίχτυ ασφαλείας που η Αυστραλία τώρα περιβάλλει τα παιδιά της.

Τι γίνεται με την προστασία των δεδομένων;

Οι επικριτές έχουν επίσης εκφράσει ανησυχίες σχετικά με τη συλλογή και αποθήκευση δεδομένων σε μεγάλη κλίμακα που απαιτείται για την επαλήθευση της ηλικίας των χρηστών.

Η Αυστραλία, όπως και μεγάλο μέρος του κόσμου, έχει υποστεί μια σειρά από σοβαρές παραβιάσεις δεδομένων, κατά τις οποίες ευαίσθητες προσωπικές πληροφορίες εκλάπησαν και δημοσιεύτηκαν ή πωλήθηκαν.

Ωστόσο, η κυβέρνηση επιμένει ότι η νομοθεσία περιλαμβάνει «ισχυρές προστασίες» για τα προσωπικά δεδομένα.

Αυτές ορίζουν ότι τα δεδομένα μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο για την επαλήθευση της ηλικίας και πρέπει στη συνέχεια να καταστρέφονται, με «σοβαρές κυρώσεις» για παραβιάσεις.

Πώς αντέδρασαν οι εταιρείες social media;

Οι εταιρείες social media έμειναν άναυδες όταν ανακοινώθηκε η απαγόρευση τον Νοέμβριο του 2024.

Υποστήριξαν ότι θα ήταν δύσκολο να εφαρμοστεί, εύκολο να παρακαμφθεί και χρονοβόρο για τους χρήστες, και θα έθετε σε κίνδυνο την ιδιωτικότητά τους.

Οι εταιρείες πρότειναν επίσης ότι η απαγόρευση θα μπορούσε να οδηγήσει τα παιδιά σε σκοτεινά μέρη του διαδικτύου και να στερήσει τους νέους από τις κοινωνικές επαφές.

Η Snap, ιδιοκτήτρια του Snapchat, και το YouTube αρνήθηκαν επίσης ότι είναι εταιρείες μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

Λίγες ημέρες πριν από την έναρξη ισχύος της απαγόρευσης, το YouTube δήλωσε ότι οι «βιαστικές» νέες νομοθετικές ρυθμίσεις θα έκαναν τα παιδιά λιγότερο ασφαλή, καθώς θα μπορούσαν να συνεχίσουν να χρησιμοποιούν την πλατφόρμα χωρίς λογαριασμό, καταργώντας «τους γονικούς ελέγχους και τα φίλτρα ασφαλείας που έχουν δημιουργηθεί για την προστασία τους».

Η μητρική εταιρεία του YouTube, η Google, φέρεται να εξετάζει το ενδεχόμενο να προσφύγει στη δικαιοσύνη για την ένταξή της στην απαγόρευση.

Παρά την πρόωρη εφαρμογή της, η Meta προειδοποίησε ότι η απαγόρευση θα άφηνε τους εφήβους με «ασυνεπή προστασία στις πολλές εφαρμογές που χρησιμοποιούν».

Σε κοινοβουλευτικές ακροάσεις τον Οκτώβριο του 2025, η TikTok και η Snap δήλωσαν ότι αντιτίθενται στην απαγόρευση, αλλά θα την ακολουθήσουν.

Η Kick, η μόνη αυστραλιανή εταιρεία που καλύπτεται από τον νέο νόμο, δήλωσε ότι θα εισαγάγει μια «σειρά μέτρων», καθώς θα συνεχίσει να συνεργάζεται «εποικοδομητικά» με τις αρχές.

Μια μέρα πριν από την απαγόρευση, η Reddit δήλωσε ότι θα συμμορφωθεί, αλλά ότι είχε «βαθιές ανησυχίες» για τον νόμο που «υπονομεύει το δικαίωμα όλων στην ελεύθερη έκφραση και την ιδιωτικότητα».

Πώς ρυθμίζουν άλλα κράτη τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για τους νέους;

Η Δανία ανακοίνωσε σχέδια για την απαγόρευση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης για άτομα κάτω των 15 ετών, ενώ η Νορβηγία εξετάζει παρόμοια πρόταση.

Μια κοινοβουλευτική έρευνα στη Γαλλία συνέστησε επίσης την απαγόρευση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης για άτομα κάτω των 15 ετών και την επιβολή περιορισμού για άμεση πρόσβαση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για άτομα ηλικίας 15 έως 18 ετών.

Η ισπανική κυβέρνηση έχει συντάξει ένα νομοσχέδιο που θα απαιτεί από τους νόμιμους κηδεμόνες να εγκρίνουν την πρόσβαση των ατόμων κάτω των 16 ετών.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι νέοι κανόνες ασφαλείας που θεσπίστηκαν τον Ιούλιο του 2025 προβλέπουν ότι οι διαδικτυακές εταιρείες θα επιβαρύνονται με υψηλά πρόστιμα ή ακόμη και με φυλάκιση των στελεχών τους, εάν δεν εφαρμόσουν μέτρα για την προστασία των νέων από την πρόσβαση σε παράνομο και επιβλαβές περιεχόμενο.

Εν τω μεταξύ, μια προσπάθεια στην πολιτεία της Γιούτα των ΗΠΑ να απαγορευτεί η πρόσβαση των ατόμων κάτω των 18 ετών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης χωρίς τη συγκατάθεση των γονέων τους, μπλοκαρίστηκε από ομοσπονδιακό δικαστή το 2024.