Ως αλυσίδα εκδίκησης, (θεωρούμενη συχνά κοινωνικά ανεκτή ή εξιδανικευμένη) η βεντέτα αναπαράγει μίσος και αντεκδίκηση ανάμεσα σε οικογένειες· όταν μάλιστα συνδέεται με οπλοκατοχή — νόμιμη ή παράνομη — αποκτά εξαιρετικά επικίνδυνες διαστάσεις.

Συνήθως η βεντέτα ξεκινά με αφορμή θέματα, τιμής, θέματα αμφισβητούμενων μη ξεκάθαρων ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων, οικονομικών συμφερόντων ή παρανόμων δραστηριοτήτων. Βασικές αιτίες ειναι, η επιδίωξη δύναμης και επιβολής, η πλεονεξία που συνδέεται με την αδικία καθώς και η μειωμένη αποδοχή της ανάγκης για κοινωνική διανθρώπινη συνύπαρξη.

Συχνά καταλήγει σε φόνους και τραυματισμούς, αφήνοντας πίσω «μάνες δίχως γιους, γυναίκες δίχως άντρες»· όχι για έναν αγώνα ελευθερίας, αλλά για μια υποταγή  σε έναν κύκλο αίματος, συχνά χωρίς τέλος. Οι ψυχικές και  κοινωνικές συνέπειες για τα παιδιά που ακούν, βλέπουν ή βιώνουν τέτοια γεγονότα είναι βαθιές και πολλαπλές.

Συνέπειες

Παράγονται  πρότυπα συμπεριφοράς και αξιακά σχήματα που οδηγούν τα παιδιά σε αρνητικά αισθήματα, κρίσεις και βιώματα· διαμορφώνονται προβληματικές στάσεις απέναντι στη δικαιοσύνη, τη βία και την ίδια τη ζωή οι οποίες δεν συμβάλλουν στην δημιουργική αντίληψη της ειρηνικής κοινωνικότητας και των αρμονικών διανθρώπινων σχέσεων.

Ο φόβος πιθανών αντιποίνων γεννά άγχος, ανασφάλεια και διάσπαση προσοχής· η καθημερινότητα μετατρέπεται σε πεδίο αδιόρατης εγρήγορσης και ανησυχίας. Η επιβαλλόμενη σιωπή εμποδίζει  την έκφραση περιορίζοντας την αυθεντική παιδική επικοινωνία. Η ντροπή και η ενοχή για γεγονότα που τα ίδια τα παιδιά δεν προκάλεσαν, μπορεί να τα συνοδεύουν στην ενήλικη ζωή τους, πλήττοντας την εμπιστοσύνη και τη συναισθηματική τους ανάπτυξη.

Η κοινωνική απομόνωση, η απόρριψη από συνομηλίκους και οι επικρίσεις της κοινής γνώμης εμποδίζουν την ικανοποίηση  μια ανέμελης και ήρεμης  παιδικότητας, οδηγώντας  ενίοτε σε ανεπιθύμητες συμπεριφορές. Επιπλέον, η πρόωρη ενηλικίωση με την  υιοθέτηση ρόλων προστασίας  της οικογένειας, αλλά και η μετεγκατάσταση  ή αλλαγή σχολείου συνιστούν τραυματικό γεγονός για την ψυχική τους ισορροπία.

Η εξοικείωση με τη βία και τα όπλα μετασχηματίζει τον ψυχικό κόσμο των παιδιών: η βίαιη επίλυση διαφορών γίνεται «φυσική» επιλογή με  το ενδεχόμενο ενός λάθους με όπλο να είναι πάντα πιθανό αλλά και ολέθριο. Τέλος, η εμπιστοσύνη στους θεσμούς υποσκάπτεται όταν η αυτοδικία θεωρείται επαρκής για την επίλυση διαφορών· έτσι, το τραύμα μεταβιβάζεται από γενιά σε γενιά διαιωνίζοντας τη βία.

Πρόληψη

Οι Γονείς θα πρέπει με το παράδειγμα και το λόγο τους να διδάσκουν τα παιδιά τους από τη βρεφική ηλικία να μπορούν αντιστέκονται  στο θυμό, το μίσος και την εκδίκηση, με λογική, αγάπη και συμφιλίωση. Να περιορίζουν τη εγωιστική αντίληψη των παιδιών με παραδείγματα, αμοιβαίας υποχώρησης, σεβασμού των ορίων του εαυτού και του άλλου, δίκαιης αυτοκριτικής,  αποδυνάμωσης της πλεονεξίας, αποφυγής υπερβολικών επαίνων και κολακείας, και συνετής ψύχραιμης, διαχείρισης κρίσεων, μεταξύ τους, με τα παιδιά τους και με τρίτους. Να λένε στα παιδιά τους ότι, ζωή που έδωσε ο Θεός, δεν μπορεί να αφαιρεθεί από άνθρωπο.

Το Σχολείο μπορεί, σε συνεργασία με την οικογένεια, να ενισχύει τις θετικές στάσεις, προσθέτοντας, την εξοικείωση των μαθητών, στην καθημερινή σχολική ζωή, με τον κριτικό λόγο, την ενσυναίσθηση, τον σεβασμό, την παιδαγωγική του Προσώπου με έμφαση στη μοναδικότητα της ύπαρξης και αξίας κάθε μαθητή που αποτελεί μέρος του κύκλου και όχι κέντρο του κύκλου, τη συναισθηματική νοημοσύνη, την αξιοποίηση των λαθών για βελτίωση, τον ήρεμο διάλογο, την δίκαιη συνύπαρξη, την αποδοχή των προτερημάτων του εαυτού και των άλλων, οι οποίοι μαζί, συγκροτούν την ανθρώπινη κοινωνία.

Η Πολιτεία μπορεί να συνεισφέρει, με συνεπή και δίκαιη εφαρμογή των νόμων, με δημιουργία δομών συμφιλίωσης και αποκατάστασης σχέσεων, και με αποδοχή της αλήθειας, ότι η θετική στάση   υπέρ της ελεύθερης οπλοκατοχής «για αυτοπροστασία», δεν μπορεί παρά να θεωρηθεί ανεύθυνη, αφού οι πολίτες υπόκεινται στα κοινά ανθρώπινα πάθη.

Τα Μέσα Ενημέρωσης μπορούν να προβάλλουν συχνότερα θετικά πρότυπα στάσεων και συμπεριφορών, όπως οι παραπάνω.

Αντιμετώπιση

Η αντιστροφή του κύκλου του θανάτου και του πόνου της «βεντέτας», σε ατμόσφαιρα ζωής και ελπίδας μπορεί να επιχειρηθεί από οικογένεια, σχολείο και πολιτεία, μέσα από κοινά διαχεόμενες αξίες,  όπως είναι  η αγάπη, η ταπείνωση, η συγχώρεση, η σύνεση, η δικαιοσύνη  και η υπομονή – και μέσα από ένα υπεύθυνο,  σοβαρό,  νομικό και υποστηρικτικό εκπαιδευτικό και ψυχολογικό πλαίσιο, επιφέροντας  σταδιακή έξοδο από τη καταστροφική επιρροή της «βεντέτας».

Η πολιτιστική αξιοποίηση του φιλότιμου και της λεβεντιάς ως ειδικότερων ελληνικών παραδοσιακών αξιών,  μπορεί να καταστεί σημαντικότατο κίνητρο υπέρβασης του εγωισμού που οδηγεί στην  «αναγκαιότητα» της εκδίκησης.

Να γίνει δηλαδή κτήμα των παιδιών, ότι αξίζει, και μπορούν, να υπερβούν τις αδυναμίες τους.  Και ότι η  αληθινή λεβεντιά είναι η νίκη πάνω στο πάθος του θυμού, της πλεονεξίας και του εγωισμού.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ