Η Ειδική Αγωγή αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς και δυναμικά εξελισσόμενους κλάδους της εκπαίδευσης, καθώς στοχεύει στην ισότιμη πρόσβαση όλων των μαθητών στη μάθηση, ανεξαρτήτως των δυσκολιών ή των αναπηριών που μπορεί να αντιμετωπίζουν. Αφορά ένα ευρύ φάσμα εκπαιδευτικών και υποστηρικτικών παρεμβάσεων, που σχεδιάζονται και προσαρμόζονται στις εξατομικευμένες ανάγκες των μαθητών με μαθησιακές, γνωστικές, αισθητηριακές, κινητικές ή/και ψυχοκοινωνικές δυσκολίες.

Η προσέγγιση της Ειδικής Αγωγής δεν εστιάζει μόνο στις δυσκολίες, αλλά αναδεικνύει τις δυνατότητες, τα ταλέντα και τις προοπτικές κάθε παιδιού. Στο επίκεντρο βρίσκεται η ένταξη και η συμπερίληψη, με στόχο τη δημιουργία ενός σχολικού περιβάλλοντος που αποδέχεται, κατανοεί και υποστηρίζει τη διαφορετικότητα.

Αντιμετωπίζουν προκλήσεις που παραμένουν αόρατες για πολλούς, αλλά καθοριστικές για τα παιδιά που υποστηρίζουν. Μιλήσαμε με την Εκπαιδευτικό δευτεροβάθμιας ειδικής αγωγής, φιλόλογο, κ. Μαρία Διακάκη, που εργάζεται στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και μας περιέγραψε με απόλυτη ειλικρίνεια τι σημαίνει να εκπαιδεύεις με ενσυναίσθηση, επιμονή και πίστη στον άνθρωπο.

Τι λέει αποκλειστικά στο ET Magazine για τις προκλήσεις, τις συγκινήσεις και τις σκληρές αλήθειες που κρύβονται πίσω από τις κλειστές πόρτες των τάξεων.

Από την έλλειψη υποδομών μέχρι την άγνοια της κοινωνίας, εξηγεί γιατί ο αγώνας για συμπεριληπτική εκπαίδευση είναι πιο επίκαιρος από ποτέ – και γιατί αξίζει να τον δώσουμε όλοι μαζί.

1) Πόσο δύσκολο είναι να είσαι σήμερα καθηγητής ειδικής αγωγής σε ένα ελληνικό σχολείο;

Είναι τόσο δύσκολο όσο και να είσαι καθηγητής γενικής παιδείας στη χώρα μας. Ειδικά στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, όπου ο όγκος της ύλης είναι τεράστιος, το αναλυτικό πρόγραμμα συνεχώς επεκτείνεται και η εκπαιδευτική διαδικασία συνδέεται με στρεσογόνες εξετάσεις. Αν προστεθούν και οι ειδικές μαθησιακές δυσκολίες, η εκπαιδευτική διαδικασία γίνεται ακόμη πιο απαιτητική – τόσο για τον εκπαιδευτικό, όσο και για το παιδί και την οικογένεια του.

2) Ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά ενός αποτελεσματικού προγράμματος ειδικής αγωγής;

Το θεμέλιο είναι οι παιδαγωγικές αξίες: ενσυναίσθηση, αποδοχή της διαφορετικότητας και μια συμπεριληπτική προσέγγιση. Χωρίς αυτές, δεν μπορεί να οικοδομηθεί τίποτα ουσιαστικό.

3) Ποιες στρατηγικές χρησιμοποιείτε για να διαφοροποιήσετε τη διδασκαλία ανάλογα με τις ανάγκες κάθε μαθητή;

Η διαφοροποιημένη διδασκαλία είναι κεντρικός πυλώνας. Χρησιμοποιούμε εξατομικευμένα προγράμματα βασισμένα στις ανάγκες κάθε παιδιού. Οι νέες τεχνολογίες (ΝΤ) είναι επίσης πολύτιμο εργαλείο στην προσαρμογή και εμπλουτισμό της διδακτικής προσέγγισης.

4) Πώς αξιολογείτε την πρόοδο των μαθητών με ειδικές ανάγκες;

Η αξιολόγηση γίνεται σε συνεργασία με τον καθηγητή γενικής παιδείας και, όταν χρειάζεται, με τη συμβολή ειδικών όπως ψυχολόγοι ή άλλοι θεραπευτές. Η ολιστική προσέγγιση είναι κρίσιμη.

5) Έχουν τα παιδιά αρνητική στάση απέναντι στο σχολείο και τη μάθηση;

Γενικά ναι, σε αρχικό στάδιο. Όμως η παρουσία του ειδικού παιδαγωγού προσφέρει ένα αίσθημα ασφάλειας, που σταδιακά μεταμορφώνει τη στάση των παιδιών και βελτιώνει το κλίμα μέσα στην τάξη.

6) Ποιες είναι οι πιο συχνές μαθησιακές δυσκολίες που συναντάτε;

Οι πιο συχνές διαγνώσεις είναι παιδιά στο φάσμα του αυτισμού (ΔΑΦ) και εκείνα με διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ).

7) Ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση στη στήριξη αυτών των παιδιών;

Η ανάγκη να καλυφθούν οι ελλείψεις του ευρύτερου εκπαιδευτικού συστήματος. Συχνά υπάρχουν προβλήματα σε υποδομές, τεχνολογικά μέσα, ακόμη και σε ανθρώπινο δυναμικό. Επιπλέον, παραμένουν η άγνοια και τα αρνητικά στερεότυπα της κοινωνίας για την εκπαίδευση παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες.

8) Υπάρχει κάποιο περιστατικό που σας συγκίνησε ιδιαίτερα;

Είναι συγκινητικός ο δεσμός που δημιουργείται ανάμεσα στον ειδικό παιδαγωγό και το παιδί. Είναι μια σχέση φροντίδας και στοργής που μπορεί να μεταμορφώσει τα πάντα – και για τα δύο μέρη.

9) Πιστεύετε ότι το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα στηρίζει επαρκώς την ειδική αγωγή;

Όχι όσο θα έπρεπε. Αν και έχουν γίνει κάποια βήματα, πολλές από τις προσπάθειες στηρίζονται σε ευρωπαϊκή χρηματοδότηση και έχουν ημερομηνία λήξης. Δεν έχει εδραιωθεί ακόμη ένα πραγματικά συμπεριληπτικό και ισότιμο εκπαιδευτικό σύστημα.

10) Αν μπορούσατε να αλλάξετε κάτι στην ειδική αγωγή, τι θα ήταν αυτό;

Θα εξασφάλιζα υλικοτεχνικές υποδομές σε ΟΛΑ τα σχολεία για την υποστήριξη ΟΛΩΝ των παιδιών. Επίσης, θα ξεκινούσα καμπάνιες ενημέρωσης για την ευρύτερη κοινωνία και θα δημιουργούσα δίκτυα συνεργασίας για την προώθηση μιας πραγματικά συμπεριληπτικής εκπαίδευσης.

11) Πώς βλέπετε την εξέλιξη του τομέα τα επόμενα χρόνια;

Έχει γίνει μια δυναμική αρχή, αλλά η χώρα μας πρέπει να σταθεί αυτάρκης στον τομέα αυτό και να μην εξαρτάται από κονδύλια της Ευρώπης. Έχουμε ακόμη πολύ δρόμο μπροστά μας.

12) Τι σας οδήγησε να ασχοληθείτε με την ειδική αγωγή;

Αναγνώρισα από νωρίς ότι θα αποτελούσε σημαντικό εφόδιο για την επαγγελματική μου πορεία ως εκπαιδευτικός. Και πράγματι, με διαμόρφωσε όχι μόνο ως καθηγήτρια, αλλά κυρίως ως άνθρωπο.