Οπως καταγράφεται στην έκθεση του Ανώτατου Δημοσιονομικού Δικαστηρίου, οι ελεγκτικοί μηχανισμοί για τα κληροδοτήματα είναι ελλιπείς, τόσο ως προς το τι συμβαίνει με τη διαχείρισή τους όσο και προς την αξιοποίηση τους, αντίθετα με αυτό που επιτάσσουν οι σύγχρονοι κανόνες ελέγχου.Στην έκθεση αναφέρεται πως τα περισσότερα κληροδοτήματα (συγκεκριμένα 172) ανήκουν στην Ακαδημία Αθηνών, που έχει και το χαμηλότερο ποσοστό εκμίσθωσης με 55%. 109 κληροδοτήματα ανήκουν στο ΕΚΠΑ και ακολουθεί το ΑΠΘ με 19, το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων με 14 και το Πανεπιστήμιο Κρήτης με 9.

Η συνολική αξία των κληροδοτημάτων υπολογίζεται σε λίγο πάνω από 316 εκατομμύρια ευρώ, τα 216 εκατ. ευρώ από τα οποία αποτελούν ακίνητη περιουσία και τα 86 εκατομμύρια είναι καταθέσεις.

Συγκεκριμένα, όπως αναφέρεται στην έκθεση:

– Η καταχώριση των κληροδοτημάτων του ελέγχου στο Μητρώο Κοινωφελών Περιουσιών είναι ελλιπής και δεν παρέχει ακριβή και επίκαιρη εικόνα των περιουσιών, ώστε να διασφαλίζεται επαρκώς η διαφανής και αποτελεσματική καταγραφή και παρακολούθησή τους.

– Δεν επαληθεύεται η ορθότητα της οικονομικής διαχείρισης των κληροδοτημάτων, καθώς έχουν πλήρως ατονήσει οι οποιουδήποτε είδους ελεγκτικοί μηχανισμοί, ακόμη και σε περιπτώσεις μη κατάρτισης και μη υποβολής στις αρμόδιες αρχές των προβλεπόμενων οικονομικών καταστάσεων.

– Το μέτρο της κατάρτισης σχεδίων διαχείρισης και αξιοποίησης των κοινωφελών περιουσιών δεν έχει τύχει καθολικής εφαρμογής από τους φορείς διαχείρισης, ώστε να αξιολογηθεί αν αυτό θα μπορούσε να συμβάλει στην αντιμετώπιση των δυσχερειών αξιοποίησης ορισμένων περιουσιακών στοιχείων και στην αύξηση των εσόδων από τις διαχειρίσεις των κληροδοτημάτων.

– Η έκταση και η συχνότητα με την οποία εκτελούνται οι κοινωφελείς σκοποί των κληροδοτημάτων του ελέγχου δεν υπόκεινται σε κάποιου είδους ουσιαστική εποπτεία, υπό την έννοια της, ανά τακτά διαστήματα, αποτίμησης των αποτελεσμάτων που επέφεραν οι διαχειρίσεις τους.

Παράλληλα το Ελεγκτικό Συνέδριο προχωρά σε μια σειρά συστάσεις για τη βελτίωση της κατάστασης. Συγκεκριμένα:

«Πρέπει να ληφθεί μέριμνα για την εξασφάλιση της διαρκούς επικαιροποίησης του Μητρώου Κοινωφελών Περιουσιών, με πλήρη επέκταση της διαλειτουργικότητας των συστημάτων του δημόσιου τομέα, και να αξιολογηθεί το ενδεχόμενο εξορθολογισμού του περιεχομένου του.

– Πρέπει να διασφαλίζεται η διενέργεια διαχειριστικών ελέγχων στα κληροδοτήματα σε βάση περιοδική και να υφίσταται άμεση ανταπόκριση των ελεγκτικών αρχών και των αρχών εποπτείας σε περιπτώσεις που δεν υφίσταται συμμόρφωση προς την υποχρέωση κατάρτισης οικονομικών καταστάσεων από μέρους των φορέων διαχείρισης.

– Η αντίφαση που έχει στην πράξη δημιουργηθεί, με τη νομοθετική πρόβλεψη της έγκρισης των απολογισμών από τις αρχές εποπτείας, η οποία, όμως, προϋποθέτει, κατά τις αρχές εποπτείας, επιβεβαίωση της νομιμότητας του περιεχομένου τους από όργανα που έχουν τη σχετική εξουσία και δυνατότητα, πρέπει να αρθεί, καθώς και να αποσαφηνισθούν και οριοθετηθούν σε θεσμικό επίπεδο οι αρμοδιότητες των εποπτικών και ελεγκτικών αρχών.

– Οι νομοθετικές ρυθμίσεις περί σχεδίων διαχείρισης και αξιοποίησης των κοινωφελών περιουσιών χρήζουν αποσαφηνίσεως και επακριβούς στοχοθεσίας, με τη σύμπραξη φορέων διαχείρισης και αρχών εποπτείας.

– Πρέπει να ενισχυθεί το πλαίσιο παρακολούθησης των κοινωφελών περιουσιών, ώστε να ενσωματωθούν σε αυτό μηχανισμοί αποτίμησης, ανά τακτά διαστήματα, των αποτελεσμάτων από την αξιοποίηση των κληροδοτημάτων, με ενημέρωση θεσμικών οργάνων όπως της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας, καθώς και της κοινής γνώμης, για παράδειγμα μέσω της υποβολής ετήσιων εκθέσεων ειδικώς για τη διαχείριση των κληροδοτημάτων και την εκτέλεση των κοινωφελών σκοπών».