Μια τριήμερη γιορτή στην Πετρούσσα Δράμας. Τα τραγούδια του Λαζάρου στη Ροδαυγή Αρτας, ο σκωπτικός χορός της «Γκαχελώνας» στην Κοζάνη και ο συρτός των Σινιών στην Κέρκυρα. Η λαϊκή τέχνη της αγγειοπλαστικής στην περιοχή του Βόλου, τα μαύρα δαμάσκηνα Αζάν της Σκοπέλου, και η φάβα, το πανάρχαιο έδεσμα που ενώνει τα νησιά της χώρας μας.

Είναι τα εννέα από τα έντεκα νέα στοιχεία, έθιμα και παραδόσεις που εντάχθηκαν στο Εθνικό Ευρετήριο Αϋλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας, όπως ανακοίνωσε χθες το υπουργείο Πολιτισμού. Τη λίστα συμπληρώνουν δύο στοιχεία που εντοπίζονται στην καρδιά της Δυτικής Μακεδονίας, κοντά στη Καστοριά, στο Αργος Ορεστικό: το Αργείτικο Καρναβάλι και την Εμποροπανήγυρη. Αυτά τα 11 στοιχεία που εγκρίθηκαν από το Συμβούλιο Αϋλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, το καθένα τους κουβαλάει όχι μόνο μια τοπική παράδοση, αλλά και ένα κομμάτι της πολιτιστικής ταυτότητάς μας.

Τα έντεκα στοιχεία

Κέδαρα, στη Φυτειά Ημαθίας: Kάθε 23 Δεκεμβρίου τα μεσάνυχτα, ανάβει η φωτιά των «Κέδρων» στη Φυτεία Ημαθίας. Τα μέλη του τοπικού συλλόγου στήνουν έναν μεγάλο σωρό, τον πυρπολούν με δάδες και στήνουν γύρω του κυκλικό χορό. Το έθιμο αναβιώνει με τη συμμετοχή όλων.

Η υφαντική τέχνη τσακώνικων κιλιμιών στον Τυρό Αρκαδίας: Στον Τυρό Αρκαδίας, η οικογένεια Ψαρρολόγου-Ροδοπούλου κρατά ζωντανή την τσακώνικη υφαντική σε όρθιο αργαλειό. Η τεχνική περνά από μητέρα σε κόρη, η ύφανση γίνεται μόνο με τα δάχτυλα και το χτένι, παράγοντας κιλίμια μοναδικής αισθητικής αξίας.

Μπάμπιντεν Πετρούσσας: Το Μπάμπιντεν της Πετρούσσας Δράμας (6-8/1) είναι η κορυφαία γιορτή της κοινότητας, με τριήμερες πομπές, γλέντια και καθολική συμμετοχή. Ξεχωρίζουν οι λύρες και οι νταχαρέδες, οι μεταμφιέσεις (Αράπηδες, ανδρείκελα, πρασσοφόροι), η «καμήλα» στις γύρες και στον χορό, που συνοδεύουν τη διαδικασία του «εποικοδομητικού πίνειν».

Λαζαρούδια Ροδαυγής Αρτας: Κάθε παραμονή του Λαζάρου, στη Ροδαυγή Αρτας, μικροί και μεγάλοι συγκεντρώνονται στο χαγιάτι του Ναού Αγίας Παρασκευής για να τραγουδήσουν τα τριάντα «Λαζαρούδια». Το πασχαλινό έθιμο καλά κρατεί στη Ροδαυγή και ο Πολιτιστικός Σύλλογος Ροδαυγής μαζί με όλους τους Φορείς  του χωριού πλαισιώνουν την λαογραφική ομάδα.

Ο Χορός της Γκαχελώνας στη Κοζάνη: Ο χορός της «Γκαχελώνας» είναι ένα μοναδικό παραδοσιακό έθιμο που τελείται ανήμερα της Πρωτοχρονιάς στο Μικρόκαστρο Βοΐου Κοζάνης. Πρόκειται για έναν κυκλικό, ανδρικό χορό, με έντονο σκωπτικό χαρακτήρα, που συνοδεύεται από τραγούδι χωρίς τη χρήση μουσικών οργάνων. Το τραγούδι της «Γκαχελώνας» αφηγείται σκωπτικά περιστατικά με πρωταγωνιστές ζώα, όπως η χελώνα και ο σκαντζόχοιρος.

Σινιώτικος Χορός Κέρκυρας: Ο Σινιώτικος χορός είναι συρτός Κερκυραϊκός χορός προέρχεται από τις Σινιές. Χορεύεται σε κύκλο, από άνδρες και γυναίκες. Ο πρωτοχορευτής επιδίδεται σε επιδέξιες κινήσεις και τσαλίμια.

Η αγγειοπλαστική παράδοση της οικογένειας Ανετόπουλου στον Βόλο: Η λαϊκή τέχνη της αγγειοπλαστικής όπως αναπτύχθηκε στην περιοχή του Βόλου από τα τέλη του 19ου αιώνα έως σήμερα, μέσα από τέσσερις γενιές αγγειοπλαστών της ίδιας οικογένειας (οικογένεια Ανετόπουλου).

Η καλλιέργεια και η επεξεργασία του δαμάσκηνου Αζάν στη Σκόπελο: Το μαύρο δαμάσκηνο Αζάν, που ήρθε από τη Γαλλία, ρίζωσε στη Σκόπελο και έγινε πολύτιμος καρπός της τοπικής γης. Με ξεχωριστή γεύση, αφυδατώνεται σε ξυλόφουρνους, προσφέροντας ευεργετικές ιδιότητες στον οργανισμό του ανθρώπου, ενώ η καλλιέργειά του διαμόρφωσε την οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική ζωή του νησιού. Η καλλιέργεια του Σκοπελίτικου δαμάσκηνου μεταλαμπαδεύεται από γενιά σε γενιά.

Ο κύκλος της φάβας στη νησιωτική Ελλάδα: Η φάβα, πανάρχαιο έδεσμα των νησιών, παρασκευάζεται από τοπικές ποικιλίες οσπρίων. Οι αγρότες σε κάθε νησί έχουν αναπτύξει την δική τους καλλιεργητική τεχνική και επεξεργασία σύμφωνα με την τοπική παράδοση.

Δύο στοιχεία από το Αργος Ορεστικό

Η όμορφη πόλη της Δυτικής Μακεδονίας κατέχει διπλή θέση στο Ευρετήριο. Το Αργείτικο Καρναβάλι, με ρίζες στον 19ο αιώνα, αποτελεί σύμφωνα με το ΥΠΠΟ το πρώτο καρναβάλι της χρονιάς παγκοσμίως, με παρέλαση, μεταμφιέσεις και τον γυναικείο χορό «Πατερίτσα». Η Εμποροπανήγυρη, θεσμός από τον 17ο αιώνα, παραμένει κορυφαίο εμπορικό γεγονός της περιοχής και μία από τις σημαντικότερες των Βαλκανίων.