Για αυτό ακριβώς μία νέα και επαναστατική εφαρμογή Τεχνητής Νοημοσύνης, η οποία αποτελεί τεχνολογική καινοτομία στον χώρο της μελέτης και αποκατάστασης αρχαίων κειμένων, επιλέχθηκε να φέρει το όνομά του. Παρουσιάστηκε πρόσφατα από διεθνή ερευνητική ομάδα, σε συνεργασία με τη Google DeepMind και θεωρείται φυσική και εξελιγμένη συνέχεια του ITHACA, του προηγούμενου μοντέλου Τεχνητής Νοημοσύνης που είχε προκαλέσει παγκόσμιο ενδιαφέρον για τις δυνατότητές του στην αποκατάσταση φθαρμένων επιγραφών.

Ο «Αινείας» συνδυάζει την προηγμένη μηχανική μάθηση με πολυεπίπεδα ιστορικά δεδομένα. Στόχος του είναι να ενισχύσει την ικανότητα ιστορικών και αρχαιολόγων να αποκρυπτογραφούν, να αποκαθιστούν και να εντοπίζουν τη γεωγραφική και χρονική προέλευση αποσπασματικών κειμένων, κυρίως επιγραφών από τον αρχαίο κόσμο. Μάλιστα, εκτιμάται ότι μία εργασία μελέτης επιγραφών που θα απαιτούσε δουλειά μηνών, τώρα επιτυγχάνεται σε ορισμένα λεπτά της ώρας!

Το ITHACA είχε παρουσιαστεί το 2022 και ήταν το πρώτο σύστημα Τεχνητής Νοημοσύνης που μπορούσε να προβλέπει με ακρίβεια την τοποθεσία και τη χρονολόγηση μιας αρχαίας επιγραφής. Ο «Αινείας» έρχεται να υπερδιπλασιάσει τις επιδόσεις, χάρη σε βελτιωμένες γλωσσικές μοντελοποιήσεις και τη χρήση multimodal δεδομένων, συνδυάζοντας εικόνα, γλώσσα και αρχαιολογικά μεταδεδομένα. Σύμφωνα με τη δημοσίευση της ερευνητικής ομάδας στο Nature Machine Intelligence, το νέο σύστημα μπορεί να αποκαθιστά με πάνω από 85% ακρίβεια φθαρμένα τμήματα επιγραφών, να προσδιορίζει με γεωγραφική ακρίβεια 85 χιλιομέτρων την πιθανή περιοχή προέλευσης και να χρονολογεί τις επιγραφές εντός περιθωρίου 13 ετών από την πραγματική εποχή σύνταξης.

Ιστορική συνέπεια

Ο «Αινείας» εκπαιδεύτηκε με βάση δεκάδες χιλιάδες επιγραφές από βάσεις δεδομένων όπως το Packard Humanities Institute και το Epigraphic Database Heidelberg. Ενσωματώνει τεχνικές ενισχυτικής μάθησης (reinforcement learning) και πολυγλωσσική κατανόηση, επιτρέποντάς του να «αντιλαμβάνεται» συμφραζόμενα και να προτείνει αποκαταστάσεις με ιστορική συνέπεια. Επιπλέον, η πλατφόρμα προσφέρει διαδραστική υποστήριξη, επιτρέποντας στον ερευνητή να δοκιμάζει διάφορα σενάρια αποκατάστασης και να λαμβάνει αξιολογήσεις ακρίβειας για κάθε εκδοχή. Αυτό αποτελεί ισχυρό εργαλείο για την επιτόπια χρήση σε ανασκαφές ή μουσεία, καθώς και για την εξ αποστάσεως μελέτη δύσκολων επιγραφών.

Οπως επισημαίνουν οι επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας, μεταξύ των οποίων και ο ερευνητής της Google DeepMind και μέλος της επιτροπής για την Τεχνητή Νοημοσύνη που τελεί υπό την αιγίδα του Μεγάρου Μαξίμου, Γιάννης Ασσαέλ, ο «Αινείας» δεν αντικαθιστά τους επιστήμονες, αλλά λειτουργεί ως πολλαπλασιαστής της ερευνητικής ικανότητάς τους. Η συνεργασία με τη Google DeepMind προσέφερε την υπολογιστική ισχύ και την τεχνογνωσία για να μετατραπούν ασαφή δεδομένα σε επιστημονικά τεκμηριωμένες υποθέσεις. «Δοκιμάσαμε το Aeneas στο Res Gestae Divi Augusti – μία από τις πιο διάσημες αρχαίες επιγραφές. Χωρίς προηγούμενη γνώση, χαρτογράφησε με επιτυχία τις κορυφαίες επιστημονικές θεωρίες σχετικά με τη χρονολόγησή του, δείχνοντας ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να βοηθήσει στην ποσοτική μοντελοποίηση της ιστορίας», σχολίασε ο κ. Ασσαέλ, συνέντευξη του οποίου είχε φιλοξενήσει ο «Ελεύθερος Τύπος» της Κυριακής, τον περσινό Απρίλιο.

ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΚΑΙ ΣΕ ΑΛΛΑ ΕΙΔΗ ΓΡΑΦΗΣ

Ηδη, σε πιλοτικές εφαρμογές, ο «Αινείας» συνέβαλε στην ταχύτερη ανασύνθεση επιγραφών, ενώ ενισχύει τις ελπίδες για αποκατάσταση σπάνιων ή μοναδικών κειμένων. Με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον, η ερευνητική ομάδα σχεδιάζει την επέκτασή του σε αιγυπτιακά και μεσοποταμιακά συστήματα γραφής, καθιστώντας το εργαλείο παγκόσμιας εμβέλειας για τη μελέτη του αρχαίου κόσμου. Από ό,τι φαίνεται, το παρελθόν, χάρη στην Τεχνητή Νοημοσύνη, γίνεται πιο καθαρό από ποτέ.

ΟΙ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

Η έρευνα διεξήχθη από κοινού από τους Γιάννη Ασσαέλ και Thea Sommerschield. Στους συντελεστές περιλαμβάνονται οι: Alison Cooley, Brendan Shillingford, John Pavlopoulos, Priyanka Suresh, Bailey Herms, Jonathan Prag, Alex Mullen και Shakir Mohamed. Η διαδικτυακή διεπαφή του Aeneas αναπτύχθηκε από τους Justin Grayston, Benjamin Maynard και Nicholas Dietrich και υποστηρίζεται από το Google Cloud. Το πρόγραμμα σπουδών αναπτύχθηκε από τον Robbe Wulgaert, Sint-Lievenscollege, Γάνδη, Βέλγιο.