Σε μια ιστορική στιγμή, ο Πάπας Λέων ΙΔ’ και ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος προσευχήθηκαν και απήγγειλαν απο κοινού το «Πιστεύω» στον αρχαιολογικό χώρο όπου βρίσκονται τα ερείπια της βασιλικής του αγίου μάρτυρα Νεοφύτου, προκαλώντας ρίγη συγκίνησης στα εκατομμύρια χριστιανών ανά τον κόσμο. Το Σύμβολο της Πίστεως αναγνώσθηκε στην αρχική μορφή που συντάχθηκε κατά την Α’ Οικουμενική Σύνοδο το 325 μ.Χ. στη Νίκαια, χωρίς τη μεταγενέστερη προσθήκη εκ μέρους των καθολικών του «Filioque», γεννώντας ελπίδες στους πιστούς για θρησκευτική ενότητα ανάμεσα στις δύο Εκκλησίες.

Μέσα σε ένα ιδιαίτερα φορτισμένο συναισθηματικά κλίμα, οι δύο προκαθήμενοι απέστειλαν μηνύματα ειρήνης και συμφιλίωσης στον χριστιανικό κόσμο. «Επιστρέφουμε σε αυτό το λίκνο της χριστιανικής πίστης», ανέφερε ο Οικουμενικός Πατριάρχης, προσθέτοντας «ας ακούσουμμε όλες τις κραυγές των πιστών για ενότητα». Ο κ. Βαρθολομαίος σημείωσε πως «παρά τα τόσα που μεσολάβησαν ανά τους αιώνες και όλες τις αναταραχές, τις δυσκολίες και τις διαιρέσεις που έφεραν, προσεγγίζουμε αυτήν την ιερή επέτειο με κοινή ευλάβεια και κοινό αίσθημα ελπίδας», τονίζοντας ότι «δεν έχουμε συγκεντρωθεί εδώ απλώς για να θυμηθούμε το παρελθόν, αλλά για να δώσουμε ζωντανή μαρτυρία της ίδιας πίστης που εξέφρασαν οι Πατέρες της Νίκαιας».

Μάλιστα, όπως είπε, «η ιστορία μαρτυρεί την αιωνιότητα, το γεγονός ότι ο Κύριος και Σωτήρας μας Ιησούς Χριστός είναι αληθινός Θεός από αληθινό Θεό, ομοούσιος τω Πατρί. Ενσωματωμένες στο Σύμβολο της Πίστεως της Νικαίας αυτές οι εκφράσεις αποστάζουν και παρουσιάζουν σε όλους την πίστη των Αποστόλων». Αναφερόμενος στο Σύμβολο της Πίστεως της Νίκαιας, ο κ. Βαρθολομαίος υπογράμμισε ότι λειτουργεί ως σπόρος για ολόκληρη τη χριστιανική ύπαρξη, καθώς «δεν είναι σύμβολο του ελάχιστου, αλλά σύμβολο του συνόλου». Κλείνοντας την ομιλία του, διεμήνυσε: «Εχοντας την πίστη της Νικαίας να καίει με θέρμη στις καρδιές μας, ας τρέξουμε τον αγώνα της χριστιανικής ενότητας».

Βαρύνουσας σημασίας ήταν και ο λόγος του Ποντίφικα, ο οποίος έστειλε το δικό του μήνυμα ειρήνης και καταλλαγής σε έναν κόσμο που «είναι γεμάτος απο βία και συγκρούσεις». Αφού κάλεσε τους πιστούς να αναλογιστούν μέσα στις σημερινές προκλήσεις και τις τραγωδίες που πλήττουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια ποιος είναι ο Ιησούς Χριστός για όλους και προσωπικά για τον καθένα, ο Πάπας Λέων ΙΔ’ υπενθύμισε ότι το μήνυμα της Συνόδου της Νίκαιας για το «ομοούσιο του Πατρός και του Υιού» αποτελεί κοινό κτήμα και σύνδεσμο όλων των χριστιανών, πρότυπο για θρησκευτικό διάλογο και συμφιλίωση, ώστε να ξεπεραστούν οι διαιρέσεις του παρελθόντος και να ενισχυθεί η χριστιανική μαρτυρία στην εποχή μας.

«Καλούμαστε όλοι να ξεπεράσουμε το σκάνδαλο των διαιρέσεων που δυστυχώς εξακολουθούν να υπάρχουν και να καλλιεργήσουμε την επιθυμία για ενότητα, για την οποία ο Κύριος Ιησούς Χριστός προσευχήθηκε και έδωσε τη ζωή του. Οσο περισσότερο συμφιλιωνόμαστε, τόσο περισσότερο εμείς οι χριστιανοί μπορούμε να δίνουμε αξιόπιστη μαρτυρία για το Ευαγγέλιο του Ιησού Χριστού, το οποίο είναι μια διακήρυξη ελπίδας για όλους», ανέφερε μεταξύ άλλων ο Ποντίφικας.

Ο Πάπας έκανε ειδική μνεία στην ανάγκη παγκόσμιας συμφιλίωσης και αδελφοσύνης, σημειώνοντας ότι η πίστη στον Θεό Πατέρα προϋποθέτει την αναγνώριση όλων των ανθρώπων ως αδελφών, ανεξαρτήτως εθνικότητας ή θρησκείας. Παράλληλα, εξέφρασε τις ευχαριστίες του προς τον Οικουμενικό Πατριάρχη και τους επικεφαλής των Εκκλησιών που συμμετείχαν στον εορτασμό, διατυπώνοντας την ευχή αυτό το επετειακό ορόσημο να αποτελέσει αφετηρία νέων καρπών ενότητας, συμφιλίωσης και ειρήνης για όλη την ανθρωπότητα.

Ιστορική αναμένεται να είναι και η σημερινή επίσκεψη του Ποντίφικα στο Φανάρι, καθώς από κοινού με τον κ. Βαρθολομαίο θα μεταβούν στον Πατριαρχικό Ναό του Αγίου Γεωργίου όπου θα τελεστεί Δοξολογία και στη συνέχεια θα προχωρήσουν στην υπογραφή Κοινής Δήλωσης. Μάλιστα, στην κατ’ ιδίαν συνάντησή τους δεν αποκλείεται να γίνει αναφορά στο θέμα του κοινού εορτασμού του Πάσχα, όπως και σε άλλα ζητήματα που αφορούν την αποκατάσταση της ενότητας των δύο Εκκλησιών.

Η ΛΕΞΗ-«ΑΓΚΑΘΙ» ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΙΣ ΔΥΟ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ

Η μεγαλύτερη και ιστορικά σημαντικότερη διαφορά ανάμεσα στις δύο Εκκλησίες είναι η προσθήκη της λέξης «Filioque» στο Σύμβολο της Πίστεως από την Καθολική Εκκλησία. Το Ορθόδοξο Πιστεύω διδάσκει ότι το Αγιο Πνεύμα εκπορεύεται μόνον από τον Πατέρα: «…και εις το Πνεύμα το Αγιον, το Κύριον, το Ζωοποιόν, το εκ του Πατρός εκπορευόμενον…». Το Καθολικό «Πιστεύω» διδάσκει ότι το Αγιο Πνεύμα εκπορεύεται από τον Πατέρα και τον Υιό. Προστέθηκε η φράση: «…qui ex Patre Filioque procedit» («το οποίο εκπορεύεται από τον Πατέρα και από τον Υιό»). Η προσθήκη αυτή έγινε στη Δύση χωρίς τη συγκατάθεση κάποιας Οικουμενικής Συνόδου, γεγονός που η Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρεί κανονικά και θεολογικά προβληματικό.