Σήμερα «φιλοξενεί» 15.000 ανθρώπους, μεταξύ αυτών πολιτικούς κρατουμένους που φυλακίστηκαν με ψευδείς κατηγορίες, όπως «διάδοση της διαφθοράς» και «εχθρότητα κατά του Θεού», ή με ασαφή αδικήματα, όπως προπαγάνδα κατά του κράτους, καθώς και ο ψίθυρος μπορεί να τιμωρηθεί. Στο κολαστήριο υπάρχουν κελιά απομόνωσης χωρίς κρεβάτια ή τουαλέτες.

Το καλοκαίρι του 1988 εκτελέστηκαν ύστερα από δίκες-εξπρές 5.000 πολιτικοί κρατούμενοι. Με την πάροδο των ετών, τίποτα δεν έχει αλλάξει. Μία ταινία που βραβεύτηκε στις Κάννες πρόσφατα και ένα βιβλίο που μόλις κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ ρίχνουν φως στην κόλαση πίσω από τους τοίχους και τα συρματοπλέγματα.

Τα ψυχολογικά και σωματικά βασανιστήρια είναι δεδομένα για όποιους διαβούν το κατώφλι όχι μόνο της «Εβίν», αλλά και άλλων φυλακών στο Ιράν, όπως μαρτυρούν όσοι βγήκαν ζωντανοί και οργανώσεις προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ο αριθμός των παράνομων κέντρων κράτησης που δεν έχουν καταχωριστεί επίσημα ως φυλακές είναι άγνωστος.

Τουλάχιστον 87 άτομα εκτελέστηκαν σε φυλακές σε όλο το Ιράν τον Ιανουάριο του 2025. Μόνο το 5% των εκτελέσεων αναφέρθηκε από επίσημες πηγές, ενώ το υπόλοιπο 95% επαληθεύτηκε και καταγράφηκε από την IHRNGO (οργάνωση για τα ανθρώπινα δικαιώματα στο Ιράν). Το διάστημα Μαρτίου-Απριλίου 2025 περισσότεροι από 170 φυλακισμένοι εκτελέστηκαν, ενώ πέρυσι σχεδόν 1.000 άνθρωποι. Οι εκτελέσεις είναι ένα ακόμη εργαλείο εκφοβισμού και καταστολής κάθε απόπειρας αντίστασης στο σκοταδιστικό θεοκρατικό καθεστώς, καταγγέλλουν αντιφρονούντες και οργανώσεις.

Η κατάσταση που επικρατεί στις φυλακές του Ιράν φωτίστηκε πρόσφατα από τη βράβευση με Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ των Καννών του Ιρανού σκηνοθέτη Τζαφάρ Παναχί για την ταινία «Ηταν απλώς ένα ατύχημα» («It was just an accident» ο αγγλικός τίτλος). Ξεκινά με έναν οδηγό αυτοκινήτου που ξεμένει από βενζίνη. Ο μηχανικός που καλεί να τον βοηθήσει τον αναγνωρίζει ως τον βασανιστή του στη φυλακή και στη μνήμη επανέρχεται η κόλαση που έζησε ο ίδιος, καθώς και χιλιάδες άλλοι.

Κριτική

Ο 64χρονος σημαντικός δημιουργός ασκεί εδώ και πολλά χρόνια κριτική στο Ιράν και έχει υποστεί αμέτρητες διώξεις από την κυβέρνηση της χώρας του. Εχει φυλακιστεί δύο φορές, έχει κάνει απεργία πείνας, επί χρόνια δεν του επιτρεπόταν να ταξιδέψει και βρισκόταν σε κατ’ οίκον περιορισμό, ενώ του έχει απαγορευτεί να γυρίζει ταινίες, καθώς αυτές θεωρούνται προπαγάνδα εναντίον του καθεστώτος. Η τελευταία φυλάκιση του Τζαφάρ Παναχί, από την οποία απελευθερώθηκε το 2023, έγινε επειδή διαμαρτυρήθηκε για την κράτηση δύο συναδέλφων του κινηματογραφιστών που είχαν ασκήσει κριτική στις Αρχές. Ουδέποτε, όμως, πτοήθηκε και η ταινία του «This is not a film» προβλήθηκε στις Κάννες το 2021, αφού βγήκε λαθραία από το Ιράν σε ένα USB κρυμμένο μέσα σε ένα κέικ! Στην επινίκια ομιλία του στις Κάννες κάλεσε τους απανταχού Ιρανούς να «απελευθερώσουν τη χώρα τους».

ΕΧΕΙ ΦΥΛΑΚΙΣΤΕΙ ΤΡΕΙΣ ΦΟΡΕΣ

Βιβλίο-καταγγελία από την ακτιβίστρια Σεπιντέ Γκολιάν

Η 30χρονη ακτιβίστρια Σεπιντέ Γκολιάν, μία από τις πιο διάσημες πολιτικές κρατούμενες στο Ιράν σήμερα, περιγράφει την απελπισία της ζωής στη φυλακή «Εβίν» -και αποτίνει φόρο τιμής σε άλλες γυναίκες κρατούμενες- σε ένα βιβλίο που μόλις κυκλοφόρησε στα αγγλικά με τίτλο «Η Λέσχη Αρτοποιών της φυλακής Εβίν: Επιβιώνοντας από τις πιο διαβόητες φυλακές του Ιράν με 16 συνταγές». Η Γκολιάν έχει φυλακιστεί τρεις φορές από το 2018, επειδή ως ερασιτέχνης δημοσιογράφος κάλυπτε απεργίες εργατών ή επειδή έβγαλε το χιτζάμπ της δημοσίως και απείλησε τον θρησκευτικό ηγέτη της χώρας Αγιατολάχ Χαμενεΐ. «Τύραννε, θα σε στείλουμε στον τάφο», τόλμησε και φώναξε και συνελήφθη αμέσως. Η ίδια έχει περιγράψει λεπτομερώς τους ξυλοδαρμούς, τις ανακρίσεις που διαρκούσαν μέρες και νύχτες, τη σεξουαλική παρενόχληση και τις απειλές θανάτου που βίωσε.

Δράμα

Κάτω από κάθε συνταγή αφηγείται το δράμα μίας κρατούμενης. Στη συνταγή για κολοκυθόπιτα, για παράδειγμα, εξιστορεί τον «Γολγοθά» της Ναργκίς Μοχαμαντί, της καρκινοπαθούς ακτιβίστριας που τιμήθηκε με το Νόμπελ Ειρήνης το 2023 για τον αγώνα της για τα ανθρώπινα δικαιώματα, κατά της καταπίεσης των γυναικών, κατά της θανατικής ποινής, υπέρ της Δημοκρατίας.