Το διακύβευμα είναι υψηλό. Το σύνταγμα του Κοσόβου , η συμφωνία των Βρυξελλών του 2013 και τα παραρτήματα των συμφωνιών Βρυξελλών και  Οχρίδας του 2023 εγγυώνται τη Σερβική εκπροσώπηση στα θεσμικά όργανα.

Ωστόσο, η σερβική μειοψηφική πολιτική κυριαρχείται από τη Σέρβική Λίστα (SL), ένα κόμμα που υποστηρίζεται από το Βελιγράδι και που εμπλέκεται στη  χρήση βίας στις παράλληλες δομές και στον πελατειακό  έλεγχο.

Για τον Κοσοβάρο  πρωθυπουργό Άλμπιν Κούρτι, ο αποκλεισμός της SL κινδυνεύει να αποξενώσει ακόμη περισσότερο τη μειονότητα, μεταξύ άλλων με τη νομιμοποίηση της ατιμωρησίας .

Αυτό είναι το δίλημμα στην καρδιά των εκλογών της χώρας σε λίγες ημέρες. Οι δυτικοί εταίροι συνεχίζουν να πιέζουν την Πρίστινα για να εγγυηθεί τη σερβική συμμετοχή ως μέτρο σταθερότητας, ακόμη και αν το μόνο βιώσιμο “όχημα “είναι η SL.

Για την ΕΕ και τις ΗΠΑ, το κόμμα έχει γίνει ένα φύλλο συκής εκπροσώπησης: ένα αντιδημοκρατικό μονοπώλιο που έγινε ανεκτό στο όνομα της  επικράτησης της ηρεμίας στα Βαλκάνια.

Για το Κόσοβο  αυτό έρχεται με τίμημα – οι κυρώσεις της ΕΕ παραμένουν σε ισχύ, ο διάλογος με την Ουάσιγκτον έχει ανασταλεί  και το εκλογικό σώμα είναι διχασμένο για το αν η κυριαρχία έχει ενισχυθεί ή το κράτος αποδυναμωθεί.

Για τον Κούρτι, η ψηφοφορία της 12^ης  Οκτωβρίου είναι ένα στοίχημα. Κεντρικό του επίτευγμα ήταν να διαλύσει τους παράλληλους θεσμούς της Σερβίας και να επεκτείνει την κυριαρχία της Πρίστινα στο βορρά της χώρας (Άνω Μιτρόβιτσα,Λεπόσεβατς Ζβόρνικ Ποτόκ κα).

Ο πρωθυπουργός πλοηγείται σε ένα στενό μονοπάτι: αν η Σερβική  προσέλευση αναβιώσει υπό την SL και αυτό το  κόμμα ανακτήσει τον έλεγχο των δήμων του βορρά, η εξουσία του κινδυνεύει να ανατραπεί και να παραταθεί η απομόνωση του Κοσόβου.

Αν οι Σέρβοι  μποϊκοτάρουν ξανά τις εκλογές , οι  Σερβικές θεσμικές θέσεις θα παραμείνουν ανεκπλήρωτες και η κοινότητα τους θα  αποξενωθεί περαιτέρω. Κανένα από τα δύο αποτελέσματα δεν προσφέρει μια βιώσιμη έξοδο.

Η κυριαρχία της SL εξηγεί γιατί το διακύβευμα είναι τόσο υψηλό. Άλλες σερβικές οργανώσεις είναι πιστοποιημένες για το ψηφοδέλτιο αλλά πολιτικά περιθωριακές, μη μπορώντας να κάνουν εκστρατεία ελεύθερα λόγω  της ασκούμενης πίεσης του Βελιγραδίου.

Ο πρώην αντιπρόεδρος του κόμματος SL Μίλαν Ραντόιτσιτς, παραδέχθηκε ότι οργάνωσε την επίθεση στην Μπάντζισκα το 2023 που σκότωσε έναν αστυνομικό του Κοσόβου , μια δραματική επίδειξη του τρόπου με τον οποίο ένα κόμμα που ισχυρίζεται ότι εκπροσωπεί τους  Σέρβους πολίτες θα μπορούσε να αναπτύξει παραστρατιωτική βία κατά του κράτους.

Πέρα από αυτό το περιστατικό, η SL έχει από καιρό βασιστεί στον εκφοβισμό, τις προσλήψεις πατρωνίας και την εθνικιστική ρητορική που εξυμνεί τα στοιχεία που εμπλέκονται στο έγκλημα. Τέτοιες τακτικές αφήνουν τους Σέρβους με ελάχιστη εναλλακτική λύση στον πληρεξούσιο του Βελιγραδίου και εκθέτουν το χάσμα μεταξύ αντιπροσώπευσης και δημοκρατικής επιλογής.

Η Πρισίνα δεν ήταν παθητική απέναντι σε αυτή την πρόκληση. Όταν οι Σέρβοι εκπρόσωποι αποσύρθηκαν συλλογικά από τα θεσμικά όργανα του Κοσόβου  στα τέλη του 2022, η κυβέρνηση επέμεινε στις έκτακτες εκλογές, που διεξήχθησαν τον Απρίλιο του 2023. Με τα Σερβικά κόμματα να μποϊκοτάρουν, οι Αλβανοί δήμαρχοι εξελέγησαν με προσέλευση κάτω από το 3,5%.

Ο Κούρτι το παρουσίασε ως απαραίτητη διεκδίκηση της κυριαρχίας, κινούμενος γρήγορα για να διαλύσει τις παράλληλες δομές υπό την ηγεσία της Σερβίας και να εγκαταστήσει την αστυνομία και τους διαχειριστές του Κοσόβου.

Ωστόσο, η έλλειψη νομιμότητας πυροδότησε διαμαρτυρίες, πυροδότησε κυρώσεις και σταμάτησε τον διάλογο με την Ουάσιγκτον. Το επεισόδιο υπογράμμισε τόσο την αποφασιστικότητα της κυβέρνησης να εδραιώσει την κρατική υπόσταση όσο και τον περιορισμένο χώρο στον οποίο  πρέπει να το κάνει χωρίς διεθνή έξοδα.

Έκτοτε η θεσμική κρίση βάθυνε. Οι βουλευτικές εκλογές του Φεβρουαρίου 2025 δεν έφεραν αποτελέσματα  ως και χωρίς λειτουργία Συνέλευση. Η συνταγματικά εντεταλμένες  12 έδρες των αναπληρωτών ομιλητών για τη Σερβική κοινότητα παραμένουν κενές και το Συνταγματικό Δικαστήριο πρέπει τώρα να αποφασίσει αν  η Συνέλευση έχει διαμορφωθεί νόμιμα.

Η απόφαση αυτή θα έχει απτές συνέπειες όπως  θα μπορούσε να καθυστερήσει τις μεταρρυθμίσεις, να καθυστερήσει την εφαρμογή των συμφωνιών του 2013 και του 2023 και να αποδυναμώσει την αξιοπιστία της χώρας ως κράτους που σέβεται το δικό του συνταγματικό πλαίσιο. Για τους πολίτες που είναι ήδη κουρασμένοι από τις κυρώσεις και το πολιτικό αδιέξοδο, αυξάνεται η αίσθηση ευθραυστότητας.

Σε δήμους με σερβική πλειοψηφία, η προσέλευση θα καθορίσει αν η SL επαναβεβαιώνει τον έλεγχο ή όχι.Σε κάθε περίπτωση, η κυριαρχία της Πρίστινα  θα δοκιμαστεί. Μια ισχυρή εμφάνιση  τηςSL θα ενθάρρυνε τους πληρεξούσιους του Βελιγραδίου. Ένα άλλο μποϊκοτάζ θα υπογράμμιζε την αποτυχία της κυβέρνησης να ενσωματώσει τους Σέρβους ουσιαστικά σε κρατικές δομές.

Για την κυβέρνηση, η εμπλοκή με την SL κινδυνεύει να κανονικοποιήσει την ατιμωρησία και να υπονομεύσει το κράτος δικαίου. Εξαιρουμένων των κινδύνων η  διαιώνιση των αποδυναμωμένων θεσμών προκαλεί και περαιτέρω αποστέωση μιας κοινότητας της οποίας η ένταξη είναι απαραίτητη για τη σταθερότητα της χώρας..

Είτε έτσι είτε αλλιώς, οι ηγέτες του Κοσόβου  αφήνονται να πλοηγηθούν όχι μόνο στις προσδοκίες των πολιτών τους αλλά και στην πίεση των συμμάχων τους.

Για τις Βρυξέλλες και την Ουάσιγκτον, οι εκλογές θέτουν το δικό τους δίλημμα. Στη Γεωργία και στη Μολδαβία, οι δυτικοί παράγοντες έχουν χαράξει σταθερές γραμμές κατά των πληρεξουσίων της Μόσχας.

Αντίθετα, στο Κόσοβο  έχουν αντιμετωπίσει την SL ως απαραίτητη για τη συμμετοχή, ανέχομενοι  ένα μονοπώλιο για χάρη των εμφανίσεων. Αποδεχόμενη την εκπροσώπηση μέσω ενός κόμματος που διακυβεύεται από τη βία και το πελατιακό πλαίσιο κινδυνεύει να βλάψει τους θεσμούς της χώρας ως  και τη δική της αξιοπιστία στη δημοκρατία.

Η διάσταση της ασφάλειας αυξάνει μόνο το διακύβευμα. Η αποστολή του ΝΑΤΟ στη Δύναμη του Κοσόβου /KFOR ενίσχυσε την παρουσία της στο βορρά, προετοιμαζόμενη για εκφοβισμό, στοχευμένες επιθέσεις ή αναταραχές γύρω από τα εκλογικά τμήματα. Οποιαδήποτε κλιμάκωση θα αντηχούσε σε ολόκληρη την περιοχή, αποσταθεροποιώντας τον διάλογο με το Βελιγράδι και δοκιμάζοντας την ικανότητα της συμμαχίας να διατηρήσει την ψυχραιμία της στην περιφέρεια της Ευρώπης. Η αντίληψη ότι αποδίδει η βία θα ενθάρρυνε τους «αποσταθεροποιητές’ αλλού στα Βαλκάνια.

Ως εκ τούτου, οι  δημοτικές  εκλογές του Κοσόβου  είναι κάτι περισσότερο από μια τοπική αναμέτρηση. Θα καθορίσουν αν η χώρα μπορεί να συμβιβάσει την κυριαρχία με τη συμμετοχικότητα, και αν μπορεί να αντισταθεί στον ασφυκτικό κλοιό ενός κόμματος που υπονομεύει και τα δύο. Θα δείξουν επίσης αν η Δύση είναι πρόθυμη να υποστηρίξει τα δικά της πρότυπα ή αν η σταθερότητα επισκιάζει και πάλι τη δημοκρατία κάτω από το φύλλο συκής της εκπροσώπησης.