Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε σήμερα το σχέδιο «Ετοιμότητα έως το 2030», το οποίο περιλαμβάνει τέσσερα εμβληματικά αμυντικά προγράμματα με στόχο την ενίσχυση της ασφάλειας της Ευρώπης και τη διαλειτουργικότητα μεταξύ των κρατών-μελών. Τα προγράμματα είναι η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία ‘Αμυνας από Μη Επανδρωμένα Σκάφη (drones), η Παρακολούθηση της Ανατολικής Πτέρυγας, η Ευρωπαϊκή Αεροπορική Ασπίδα και η Ευρωπαϊκή Διαστημική Ασπίδα, ανοιχτά σε όλα τα κράτη μέλη που επιθυμούν να συμμετάσχουν.

Προτεραιότητα στην άμυνα κατά των drones και στην ανατολική πτέρυγα

Λόγω επανειλημμένων παραβιάσεων του εναέριου χώρου των κρατών-μελών της ΕΕ, η Επιτροπή δίνει προτεραιότητα στα δύο πρώτα προγράμματα:

• Το «τείχος» κατά των drones πρέπει να είναι πλήρως λειτουργικό έως το τέλος του 2027.

• Η παρακολούθηση της ανατολικής πτέρυγας προβλέπεται να ολοκληρωθεί έως το τέλος του 2028, καθώς τα ανατολικά σύνορα αντιμετωπίζουν άμεση απειλή από Ρωσία και Λευκορωσία.

Η πρόσφατη είσοδος περίπου 20 drones στον πολωνικό εναέριο χώρο ανέδειξε κενά στο ευρωπαϊκό οπλοστάσιο, ενώ το ΝΑΤΟ χρειάστηκε ακριβούς πυραύλους για την κατάρριψη τριών drones. Η επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, Κάγια Κάλας, τόνισε ότι η άμυνα κατά των drones είναι πλέον υποχρεωτική, προσθέτοντας ότι απαιτείται πλήρως επιχειρησιακό σύστημα σε συνεργασία με το ΝΑΤΟ.

Πολυεπίπεδη προσέγγιση και τεχνολογία αιχμής

Η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία ‘Αμυνας από drones θα σχεδιαστεί με προσέγγιση 360°, περιλαμβάνοντας ανίχνευση, παρακολούθηση, εξουδετέρωση drones και δυνατότητες προσβολής επίγειων στόχων. Η τεχνολογία drone θα αξιοποιείται για ακριβείς επιθέσεις, με βάση τα διδάγματα από τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Παράλληλα, προκύπτουν αντιδράσεις από Γερμανία και Γαλλία σχετικά με την αρμοδιότητα της Επιτροπής στον στρατιωτικό τομέα. Η Ύπατη Εκπρόσωπος της ΕΕ ξεκαθάρισε ότι τα κράτη-μέλη είναι αυτά που θα αποφασίζουν για τις αγορές, την ανάπτυξη και τον προγραμματισμό των εμβληματικών πρωτοβουλιών.

Η Επιτροπή θα έχει διευκολυντικό και μεσολαβητικό ρόλο, παρέχοντας τεχνική βοήθεια και συμβουλευτική στα κράτη-μέλη μέσω ΕΥΕΔ, Στρατιωτικού Επιτελείου ΕΕ και Ευρωπαϊκού Οργανισμού ‘Αμυνας. Μέχρι την άνοιξη του 2026, τα συμμετέχοντα κράτη-μέλη πρέπει να συμφωνήσουν για τον συντονισμό και την υλοποίηση των πρωτοβουλιών.

Οικονομική διάσταση και κοινές προμήθειες

Ο Επίτροπος ‘Αμυνας, Αντριους Κουμπίλιους, εκτίμησε ότι μέχρι το 2035 η ΕΕ θα δαπανήσει 6,8 τρισ. ευρώ για την άμυνα, εκ των οποίων τα 3,4 τρισ. αφορούν αμιγώς αμυντικά έργα. Το μεγαλύτερο μέρος θα προέλθει από τους εθνικούς προϋπολογισμούς, ενώ περίπου 300 δισ. ευρώ παραμένουν αχρησιμοποίητα στα ταμεία της ΕΕ.

Μέσω των κοινών προμηθειών, αναμένεται μείωση κόστους κατά 30%, με στόχο την αύξησή τους από 20% σε 40% έως το 2027. Εκτιμάται ότι οι επενδύσεις έως το 2035 θα μπορούσαν να εξοικονομήσουν έως και 200 δισ. ευρώ για τις εθνικές κυβερνήσεις και τους φορολογούμενους.

Τα 27 κράτη-μέλη μπορούν να χρηματοδοτήσουν την αγορά οπλισμού μέσω των 150 δισ. ευρώ του προγράμματος SAFE, ενώ για ένα αξιόπιστο αμυντικό σύστημα έως το 2030, εκτιμάται ότι απαιτούνται περίπου 800 δισ. ευρώ. Ο Επίτροπος τόνισε ότι η Επιτροπή εμμένει σε αυτήν την εκτίμηση.